Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.03.1939, Síða 31

2. árg. . Jan.-marz 1939 V AK A
berra starfsmanna, t. d. presta,
voru reiknuð á sama hátt. Einnig
greiðsla fyrir vinnu o. s. frv.
Þetta kerfi hefir nú verið lagt
niður fyrir löngu sem verðmælir
í viðskiptalífi þjóðarinnar. Einu
leifarnar, sem eftir eru, eru verð-
lagsskrárnar, sem flestir kannast
við. Þær hafa nú orðið næsta
lítið gildi, annars vegar af því,
að verðmælirinn er fallinn úr
gildi og hins vegar af því, að þær
eru ekki lengur í samræmi við
nútíðarframleiðslu og fjármála-
hætti. Liggur það í því, að í verð-
lagsskránum hafa ýmsar vörur
áhrif, sem nú verka lítið eða ekki
á viðskiptahag þjóðarinnar, t. d.
tóvara, sellýsi o. fl., en sumar
helztu framleiðsluvörur landsins
ekki teknar með, t. d. síld, mjólk
og kjöt. Á Alþingi 1936 flutti ég,
ásamt tveim flokksbræðrum mín-
um, Jóhanni Jósefssyni og Jóni
Sigurðssyni, frumvarp til laga um
landaura og verðlagsskrár. Það
fór til fjárhagsnefndar í neðri
deild. Eins fór á fyrra þinginu
1937, en á síðara þinginu fór
málið í landbúnaðarnefnd og
fékk meðmæli til afgreiðslu síðar,
en var afgreitt til stjórnarinnar
til frekari rannsóknar.
Mér hefir virzt, að þær daufu
viðtökur, sem þetta mál hefir
fengið á Alþingi, stafi af því, að
flesta þingmenn vanti skilning á
því, að nauðsyn beri til að koma
gagngerðri breytingu á þá fjár-
málahætti, sem nú um skeið hafa
verið ríkjandi í þjóðfélagi okkar.
Nokkur áhrif mun það og hafa
haft, að launastéttar-sjónarmiðin
hafa lengi að undanförnu haft
sterkara vald á Alþingi en sjónar-
mið framleiðenda.
Prumvarp þetta geta þeir, sem
vilja, lesið í þingtíðindum og
einnig þær umræður, sem um það
hafa orðið. Skal því ekki orðlengt
hér um það að öðru leyti en því,
að geta þess, að tilgangurinn með
því er fast markmið. Það, að
koma launakjörum öllum í sam-
ræmi við hag framleiðslunnar á
hverjum tíma. Hér er að vísu um
byrjunaráfanga á leiðinni að
ræða. Hann er sá, að færa verð-
lagsskrárnar úr slitnum tötrum
liðinna tíma og í nútíðarbúning,
þannig að þær byggist eingöngu
á verðlagi þeirra vara, sem veru-
leg áhrif hafa á hag framleiðsl-
unnar í landinu. Með þeim einum
hætti geta þær verið réttur og
sannur mælikvarði á það, hver
breyting verður frá ári til árs á
hag framleiðslunnar.
Framhaldið er svo hugsað á þá
leið, að meðaltalsútkoma verð-
lagsskránna sé mælikvarði, sem
við er miðað, þegar ákveðin eru
laun og aðrar greiðslur í innan-
landsviðskiptum, sem unnt er að
miða við gildi framleiðslunnar.
Setjum svo, að hæfileg laun í
einhverjum launaflokki væru á-
litin 30 hundruð á landsvísu, sem
er 3600 álnir og alinin væri þá að
meðaltali 1 króna og árslaunin
því 3600 krónur. Næsta ár færi
meðalalinin svo t. d. í 1.20 kr. Þá
hækkuðu laun slíkra manna í
kr. 4320.00. Setjum svo, að næsta
29