Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.03.1939, Side 57

Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.03.1939, Side 57
2. árg. . Jan.-marz 1939 V AK A fólki aS fjölga örar. Og brátt fór f ýmsum að standa stuggur af. „Fólkið er of margt,“ kvað enski presturinn Malthus upp úr með, um 1800. — Fólkinu fjölgaði, en framleiðslan jókst hægum skref- um. í bæjum og borgum var fullt af lausingjalýð, sem enga af- komuvon hafði í sveitunum. Þeir settust um velgerðastofnanir, rupluðu og stálu. í enskum fang- elsum var beitt mikilli harð- neskju. Annars hefði fjöldi af lausingjum látið taka sig til fanga fyrir einhverjar sakir. Malthus þóttist sjá fram á, að fólkinu myndi brátt fjölga svo, að ekki yrði unnt að afla því viður- væris. Hann hóf því baráttu til þess að koma í veg fyrir þennan voða. Boðorð hans voru: „Aðeins tvö börn í hverju hjónabandi“ og „getir þú ekki séð börnum þín- um farboða, þá eignastu engin“. Boðskapur Malthusar vakti hreina skelfingu hjá löggjöfum og lærðum mönnum. Óttinn við of- fjölgun kom fram í hinum fárán- legustu tillögum til þess að hindra mannfjölgun. í þýzku vísindariti frá 1827 er ráðlagt að setja inn- siglaðan umbúnað á alla drengi frá 14 ára aldri þangað til þeir giftu sig, en til þess átti að fá leyfi yfirvaldanna. Þeir sem ekki gætu fært sönnur á að þeir hefðu efni á að framfleyta fjölskyldu, áttu að dúsa með „innsiglið" alla æfi. Nú á dögum eru hrakspár Malthusar að engu orðnar. Vís- indin hafa komið í veg fyrir þær með því að finna næga fram- leiðslumöguleika og auðæfi í skauti jarðarinnar. Hér verður aðeins stuttlega minnzt á tvo brautryðjendur, sem áttu mestan þátt í því að hagnýta vísindin fyrir jarðræktina. Annar þeirra, Justus Liebig, var fæddur 1803. Rannsóknir hans beindust að næringarþörf jurta- anna. Auk köfnunarefnis þurfa þær kalí og fosfórsambönd. Upp frá því var tekið að „gæða“ jörð- ina eftir vísindalegum forskrift- um. Athugað var, hvaða efni jarð- vegurinn hefði í sér fólgin og hvaða efni þyrfti í viðbót til þess að fullnægja næringarþörf þeirra nytjajurta, sem áttu að vaxa þar. Árangurinn sést bezt af nokkr- um tölum til samanburðar. Fyrir 50 árum var hveitiuppskera í Þýzkalandi 13 vættir á hektara, en í byrjun stríðsins %4. í Hol- landi óx uppskeran á sama tíma- bili úr 17 í 31 vætt. Uppskera af rúgi tvöfaldaðist á sama tíma á ha. í Þýzkalandi, Hollandi og Belgíu . Á þeirri öld, sem liðin er siðan Malthus leið, hefir þróunin orðið þveröfug við spádóma hans: fólksfjölgunin hefir aukizt hægar en framleiðslan. í Evrópu hefir íbúatalan 2.5-faldast, en uppsker- an ferfaldast. Þetta er vitanlega ekki allt vegna betri ræktunar. Nýtt land hefir einnig verið lagt undir plóginn. En hinn tvöfald- aða afrakstur má eingöngu þakka Liebig, hinum mikla höfuðsmanni vísindanna. Hann tvöfaldaði ak- 55

x

Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál
https://timarit.is/publication/1746

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.