Fréttablaðið - 21.01.2023, Blaðsíða 8

Útgáfufélag: Torg ehf. Stjórnarformaður: Helgi Magnússon forStjóri og Útgefandi: Jón Þórisson ritStjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is aðStoðarritStjóri: Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is
fréttaStjóri: Lovísa Arnardóttir lovisa@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út fimm daga í viku og hægt er að nálgast það ókeypis á 120 fjölförnum stöðum á höfuðborgarsvæðinu, á Suðurnesjum, Árborg, Ölfusi, Akranesi, Borgarnesi,
Akureyri og víðar. Að auki er blaðið aðgengilegt í pdf-formi og í appi. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871 fréttaBlaðið Kalkofnsvegur 2, 101
reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is. VefStjóri: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is marKaðurinn: Guðmundur Gunnarsson ggunnars@frettabladid.is HelgarBlað: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is
menning: Þorvaldur S. Helgason tsh@frettabladid.is Íþróttir: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is ljóSmyndir: Anton Brink anton@frettabladid.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
En þegar
betur er
að gáð
má velta
því fyrir
sér hvor
er villtur
og hvor er
stilltur.
Þætti í
lagi að
matvöru-
verslun
hætti einn
daginn
að greiða
starfsfólki á
kassa laun
en henti
nokkrum
krónum
í Mæðra-
styrks-
nefnd í
staðinn?
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
ser
@frettabladid.is
Mín skoðun
Gunnar
Sif
Sigmarsdóttir
Erum við tilbúin?
Samband íslenskra sveitarfélaga og Mannvit standa
að fræðsluviðburði og pallborðsumræðu um áhrif
loftslagsbreytinga á sveitarfélög, fyrirtæki og innviði.
Grand hótel 3.febrúar Kl. 8:30-10:00
Skráning á www.mannvit.is
Hjúkrunarfræðingar í Bretlandi fóru í tveggja
daga verkfall í vikunni. Að sögn Samtaka
breskra hjúkrunarfræðinga hefur raunvirði
launa félagsmanna þeirra lækkað um tuttugu
prósent á síðustu tíu árum.
Kórónaveiruárin afhjúpuðu ólíkt mikil-
vægi einstakra starfsstétta. Það voru ekki
auglýsingahönnuðir eða sjóðstjórar sem
báru byrðar heimsfaraldursins á herðum
sér. Yfir dimmustu daga faraldursins, þegar
útivistarbann ríkti í Bretlandi og einu hljóðin
sem bárust utan af götu voru ýlfur sjúkrabíla,
sýndi almenningur þar í landi hjúkrunarfólki
þakklæti sitt með vikulegu lófataki.
Margir heilbrigðisstarfsmenn tóku
gjörningnum þó fálega.
Kaldar, dauðar hendur
Styr hefur staðið um áramótaskaup Sjón-
varpsins sem sýnt var á gamlárskvöld.
Deilurnar standa þó ekki um hvort skaupið
hafi verið fyndið eins og venjan er. Hinn nýi
fjölmiðill Heimildin greindi frá því nýverið
að leikstjóri skaupsins, Dóra Jóhannsdóttir,
hefði gert alvarlegar athugasemdir við fram-
göngu framleiðslufyrirtækisins S800 sem
RÚV fól gerð skaupsins. Dóra sagði fram-
leiðandann hafa þrýst fast á um að tökur á
skaupinu færu fram í nýjum miðbæ Selfoss,
en í ljós kom að fasteignafélagið sem byggði
og á miðbæinn á Selfossi er helmings eigandi
í umræddu framleiðslufyrirtæki. Einnig
gerði Dóra athugasemdir við duldar aug-
lýsingar og að kröfu hennar um að fá að sjá
fjárhagsáætlun hefði verið neitað. En þá er
ekki allt talið.
Hársbreidd munaði að hin sívinsæla
Spaugstofa hefði hætt við þátttöku í lokalagi
skaupsins. Var ástæðan sú að framleiðandinn
ákvað að leikurunum yrðu ekki greidd laun
fyrir vinnu sína heldur yrði fé í staðinn látið
af hendi rakna til góðgerðarmála.
Í vikunni sagði talsmaður verkalýðsfélags
heilbrigðisstarfsfólks í Bretlandi „kaldar,
dauðar hendur“ í forsætis- og fjármálaráðu-
neytinu koma í veg fyrir mannsæmandi laun
starfsstéttarinnar. Þetta eru þó sömu hendur
og klöppuðu fyrir heilbrigðisstarfsfólki í
Covid.
Lokalag áramótaskaupsins hefur
hlotið mikið lof. En leikarar, listamenn og
skemmtikraftar vita – rétt eins og hjúkr-
unarfræðingar – að lófatak leiðir ekki til
magafylli.
„Okkur fannst skrítið og óeðlilegt að við
ættum að koma og vinna vinnuna okkar á
þessum forsendum,“ sagði Pálmi Gestsson
Spaugstofumaður í samtali við Heimildina.
Spaugstofan leitaði til Félags íslenskra
listamanna í sviðslistum og kvikmyndum.
Framkvæmdastjóri stéttarfélagsins brást
hart við og sagði „gjörsamlega galið“ hvernig
staðið var að málum.
Öllum finnst okkur sjálfsagt að við fáum
greitt fyrir vinnu okkar. En þegar kemur að
listafólki gegnir öðru máli. Ef undirrituð, sem
starfar sem rithöfundur, fengi þúsundkall
fyrir hvert það verkefni sem boðist hefði í
áranna rás gegn greiðslu á formi „þetta er gott
fyrir ferilskrána þína“ eða „börnin/gamal-
mennin/saumaklúbburinn yrðu þér þakk-
lát“, ætti ég fyrir svo glæsilegri ferð til Tene að
hún ylli seðlabankastjóra andvökunótt.
Var tökufólk áramótaskaupsins krafið um
sjálfboðavinnu? Bílstjórar? Framkvæmda-
stjóri framleiðslufyrirtækisins? Þætti í lagi að
matvöruverslun hætti einn daginn að greiða
starfsfólki á kassa laun en henti nokkrum
krónum í Mæðrastyrksnefnd í staðinn?
Leikstjóri áramótaskaupsins segir fram-
leiðendur þess hafa reynt að koma sér undan
því að svara spurningum sem komu þeim
illa með því að útmála hana sem erfiða í
samskiptum. Hún bað fólk að vera á varð-
bergi þegar reynt væri að „sverta mannorð og
þagga niður í konum með eitraðri orðræðu,
hegðun og gaslýsingum.“
Ekki verður annað séð en að í veröld fullri
af tilætlunarsömum körlum vanti heldur
fleiri erfiðar konur en færri. n
Erfiðar konur
Það sem maðurinn má, leyfist öðrum
ekki. Þar er komin meginreglan í
sambúð manns og dýra, að því er
mönnum finnst. Hún hverfist um
þá hugsun að stilltur og skynugur
maðurinn eigi að heita villtum skepnum
yfirsterkari. Svo einfalt sem það er.
En þegar betur er að gáð má velta því fyrir
sér hvor er villtur og hvor er stilltur. Svona
í raun og sann. Og hvor sýnir hinum meiri
yfirgang og ofstæki. Eins er spurningin auð-
vitað sú – og hún er á stundum æði ágeng;
hvor er skynugri?
Í nýsögðum fréttum var greint frá því að
forkólfar Sveitarfélagsins Múlaþings hefðu
óskað eftir því við Umhverfisstofnun að
vöktun yrði hafin á hreindýrum vegna
tjóns sem þau valda á bújörðum. Kanna ætti
hversu miklar skemmdir þessi villtu spendýr
væru að valda á túnum, girðingum, ökrum
og skógræktarsvæðum.
Og ekki var látið hjá líða að taka dæmi í
téðri frétt. Fyrir áratug hefði stór hreindýra-
hjörð nagað upp tré hjá bónda í Breiðdal.
Sveitamaðurinn hefði engin önnur ráð en að
siga hundum á skaðvaldinn og reyna með
því móti að stugga dýrunum á burt. Að öðru
leyti væru búhöldar á Héraði svo til alveg
ráðalausir.
Í fréttinni var raunar látið hjá líða að segja
frá því að landeigendur eystra fá vel yfir 100
milljónir á ári í tekjur af leyfum til að drepa
hreindýrin.
Álíka kvartsárir eru búandmenn á Suður-
landi, en þar er að vísu vargurinn í líki álftar.
Þær éti upp heilu hektarana frá jarðar-
eigendum á örskotsstund. Ótækt væri að
ekki mætti fækka álftinni. Auðvitað ætti
mönnum að vera frjálst að skjóta hana, svo
halda mætti aftur af óværunni.
Þegar betur er að gáð – og málið skoðað
ofan í rótina, hafði viðkomandi bóndi tapað
tveimur prósentum af ræktuðu landi sínu.
Fyrir norðan og vestan kvarta menn líka
sáran yfir ágangi tófunnar, þeim svívirðilega
svarki sem engu þyrmi. Og enda þótt þar
sé komið eina náttúrulega og upprunalega
landspendýrið á Íslandi sem ætti ef til vill að
njóta ákveðinnar sérstöðu í lífríki landsins,
stendur hugur margra landeigenda til þess
að útrýma lágfótunni, þessum djöfullega
dýrbít.
Engu skiptir þótt fyrir liggi litlar sem engar
upplýsingar um fjárhagstjón af völdum refa.
Samt eru yfir hundrað þúsund melrakkar
skotnir á ári. Og ríkið greiðir byssumönnum
milljónir fyrir það í hverjum einasta mánuði.
Það er af því að maðurinn má. Sú skynuga
skepna. n
Markaðurinn má
8 skoðun FRÉTTABLAÐIÐ 21. jAnúAR 2023
LAuGARDAGuR