Tímarit lögfræðinga - 01.04.2017, Side 61

59
enda getur áðurgreind valkostaskýrsla Landsnets hf. sem kynnt var í október
2016 hvorki samkvæmt grundvelli sínum, efni né tilgangi bætt þar úr.“
[áherslubreyting höfunda]
Í málinu sem varðaði Kröflulínu er lagt til grundvallar að unnt sé
að bæta úr annmörkum á skoðun valkosta við umhverfismat, sbr.
lög nr. 106/2000, með gögnum sem er aflað á síðari stigum. Þetta
samræmist vart niðurstöðu Hæstaréttar vegna framkvæmdaleyfis
Suðurnesjalínu 2 þar sem því virðist slegið föstu að ekki sé unnt að
bæta úr slíkum annmarka með síðar tilkominni skoðun valkosta.
Sýnist ekki óvarlegt að gagnálykta frá afdráttarlausum forsendum
dómsins á þann hátt að einungis verði úr bætt með nýju mati á
umhverfis áhrifum. Engin augljós skýring er á þessum mismunandi
niðurstöðum, en þess ber þó að geta að í tilviki Suðurnesjalínu höfðu
allar ákvarðanir stjórnvalda þegar verið teknar þegar málið kom
fyrir dóm. Efnislega stendur jafnframt eftir sá munur að þeir dómar
Hæstaréttar sem vörðuðu stjórnvaldsákvarðanir vegna Suðurnesjalínu
2 réðust allir af þeirri forsendu að raunhæfir valkostir hefðu ekki
verið skoðaðir við umhverfismat. Sama afstaða sýnist í raun lögð til
grundvallar í málinu vegna Kröflulínu þar sem tekið var fram að
„með réttu lagi“ hefði rannsóknin átt að vera hluti af samanburði
á valkostum við umhverfismat. Allt að einu var stjórnvaldinu í því
tilviki heimilað að „stytta sér leið“ með því að sýna fram á það með
frekari sönnunarfærslu, sem varðaði í raun ekki umhverfisáhrif, að
lagning línunna í jörðu væri ekki raunhæfur kostur.
Meðalhófsreglan hefur þannig rík áhrif á umfang rann sóknar-
reglunnar samkvæmt 10. gr. stjórnsýslulaga. Í eldri dóma framkvæmd
hefur meðalhófsreglan ekki verið tengd rannsóknarreglunni með
sambærilegum hætti. Það má þó ekki túlka á þann veg að í eldri dómum
hafi rannsókn undir öllum kringumstæðum verið talin fullnægjandi.
Allt að einu felst í yngri dómum ný áhersla, sem felur í sér auknar
kröfur til rannsóknar og undirbúnings framkvæmdar aðilans, og hefur
þessi þáttur sjálfstæð áhrif á mat á meðalhófi í stjórnskipulegum
skilningi.83
83 Um annað dæmi þýðingar rannsóknarreglu fyrir gildi stjórnvaldsákvörðunar má á
ný vísa til dóms Hæstaréttar frá 11. febrúar 2016 í máli nr. 411/2015 (Varnargarður við Þórólfsfell)
þar sem reyndi á gildi framkvæmdaleyfis vegna gerðar varnargarðs. Þar var ákvörðun um
leyfisveitingu ógilt þegar á grundvelli ófullkominnar rannsóknar án þess að það reyndi
á meðalhóf.