Arkitektúr og skipulag - 01.06.1989, Blaðsíða 23

Eigendur sumarbústaða njóta þess margir að eyða stórum hluta frítímans í byggingarframkvæmdir og viðhald bústaðarins Úthlíð
Hvaö þarf staöurinn aö bjóöa upp á? Þegar litið er á
þróun liðinna ára er greinilegt að einkum er leitað eftir aðstöðu
fyrir bústaði á svæðum sem liggja vel við samgöngum og þar
sem stutt er í þjónustukjama. Gjarnan er sóst eftir kjarr- eða
skóglendi og jarðhiti er talinn mikilvægur og í mörgum
tilvikum sjálfsagður kostur. Dvölin í frítímanum verður að
vera þægileg og bjóða upp á leik og starf fyrir alla fjölsky lduna.
I framtíðinni eru allar líkur til þess að meiri áhersla verði lögð
á uppbyggingu miðstöðva eins og dæmi eru um eða vísir að í
Munaðamesi, Ölfusborgum og Húsafelli. Til að gera slíkt
mögulegt þarf sameiginlegt átak félagasam- taka og lan-
deigenda.
A nýjum svæðum þarf að vera hægt að bjóða upp á góða
þjónustu og fjölbreytta útivistarmöguleika. Velja þarf hverju
nýju svæði ákveðið svið sem megináhersla verður lögð á að
bæta, því ekki er hægt að ætlast til að á hverju svæði verði hægt
að bjóða upp á alla möguleika til útivistar. Hvert svæði hefur
þá sín sérkenni og fólk breytir til með því að leigja bústað við
hafið eitt árið og næsta ár í nálægð við jarðhita, garðyrkju og
leirböð.
Ef bústaðasvæði er valinn staður við stöðuvatn þarf að nýta þá
auðlind á sem bestan hátt. Með bátaleigu og sölu á veiðileyfum,
seglbrettaleigu, köfunarnámskeiðum og námskeiðum í
siglingarfræðum, vatnalíffræði og fuglaskoðun er hægt að
bjóða upp á fjölbreytta möguleika.
Ef valinn er staður þar sem nægjanlegt er af heitu vatni eru
möguleikarnir ótakmarkaðir fyrir sundlaugar, vatnsrenni-
brautir, gufu- og leirböð. Skipulag svæðanna og hönnun
mannvirkja þarf að vera þannig að náttúrleg umgjörð haldist.
Ef um garðyrkju eða gróðurhúsarækt er að ræða í næsta
nágrenni er hugsanlegt að þeir sem á svæðinu dvelja gætu veitt
aðstoð og ræktað þannig á óbeinan hátt eigið grænmeti um
leið og þeir kynnast og læra af störfum heimamanna.
A sumum sumarbústaðasvæðum mætti leggja aðaláherslu á
nálægð og umgengni við dýr og þá sérstaklega hesta. Þar þarf
að vera gott kerfi reiðvega og vellir með aðstöðu til hestaíþrótta.
Á öðrum svæðum væri hægt að leggja aðaláherslu á góða
aðstöðu til vetraríþrótta, s.s. skíðalyftu og brautir til skíðagöngu,
hugsanlega með tengslum við nýtingu heita vatnsins.
Nálægð við hafið og þá möguleika sem þar bjóðast höfðar til
margra. Þar þarf að huga að smábátahöfn og aðstöðu til að
leggja upp afla.
I vissum tilvikum má finna svæði þar sem hægt er að sameina
flest það sem hér hefur verið nefnt en þeir staðir eru ekki
margir.
Landrými er ekki ótakmarkaö.Þegar litið er til landsins
alls þá mætti í fljótu bragði ætla að svæði sem henta vel til
byggingar sumarbústaða væru nánast ótakmörkuð. Þegar
betur er að gáð og athugaðar vegalengdir, náttúrufegurð,
kyrrð, skjól og yfirleitt allt það sem fólk veltir fyrir sér, svo
sem þjónusta, þá býður landið alls ekki upp á ótakmarkaða
möguleika fyrir komandi kynslóðir. Þar getur komið að þeir
verði ekki margir sumarbústaðirnir þaðan sem líta má til allra
átta án þess að sjá ánnað mannvirki.
Takmarkaö fjármagn þarf aö nýta vel. íslendingar hafa
fjárfest mikið í sumarbústöðum og eiga að öllum líkindum
eftirað halda þvíáfram. Allt bendirtil þess að fólk vilji komast
út úr þéttbýlinu á dvalarstað þar sem hægt er að hafa eitthvað
skapandi fyrir stafni s.s. smíðar og ræktun. Til að mæta þeirri
þörf þurfa forráðamenn sveitarfélaganna í landinu að skoða
vel sinn hug til þess hvemig eigi að standa skipulega að
ákvörðunum og framkvæmdum þannig að landið bíði ekki
tjón af og það fjármagn sem í þennan málaflokk fer nýtist sem
best.
Við skipulag bústaðasvæða og hönnun einstakra húsa þarf að
hafa í huga að besti leikfélaginn er náttúran sjálf. Til hennar
þurfum við að geta sótt kraft allan ársins hring. Sá kraftur er
okkar auðlind sem nýta verður varlega og af skynsemi eins og
aðrar ómetanlegar náttúrlegar auðlindir. I
ARKITEKTUR OG SKIPULAG
21