Arkitektúr og skipulag - 01.09.1990, Blaðsíða 26

stórhugana sem öllu þurfa aö breyta bara
breytinganna vegna og til þess aö reyna aö
gera landið að einhverju sem þaö ekki er.
Þrátt fyrir allt eigum við ennþá hreint
land með óspilltri náttúru: vötnum, fjöllum
og fossum. Land sem býöur upp á
ótakmarkaöa möguleika til útivistar og
náttúruskoðunar, býöur upp á hreint loft og
vatn og önnur náttúrugæði sem eru að
veröa fátíö í menguðum iðnveldum Vestur-
landa og í þróunarríkjum þar sem
fólksfjölgunarvandamál og fátækt ofbjóöa
náttúrugæðum.
Nú í sumar höfum viö einstaka sinnum
notið hlýinda í lofti hér ættaðra frá megin-
landi Evrópu. Við höfum líka séð meng-
unarmistrið sem fylgir slíkum hlýindum og
er orðin óaðskiljanlegur hluti þess loftslags
sem Evrópuþjóðirnar búa við. Það er líka
svo að á mörgum fegurstu stöðum megin-
landsins er mengun á venjulegum
sumardegi svo mikil að menn verða að
kaupa sér póstkort til að gera sér grein fyrir
fegurðinni sem móðan og mistrið hylja.
Má þá heldur biðja um suð-austan
slagviðrin sem hreinsa loftið og gera okkur
fært að meta góðviðrisdagana sem gera
fsland öllum löndum fegurra - okkar
umhverfisparadís.
Ekki þar fyrir að við þurfum ekki að
taka okkur á í umgengninni viö landið sem
á miklu betra skilið en það sem við bjóðum
því. Auðvitað er mýmargt sem þarf að gera
betur og margt óhappaverkið sem við
höfum framið á landinu okkar. Við þurfum
að taka höndum saman um að bæta það
sem hægt er að bæta og að fá þjóðina til
að gera sér grein fyrir hvílíkur dýrgripur
landið okkar er og til að umgangast náttúru
þess með þeirri virðingu sem henni ber. En
sem betur fer er enn tími og skilningur að
aukast á því hve mikilvægt það er að
varðveita hreina og óspillta náttúru, ekki
bara okkar sjálfra vegna og afkomenda
okkar heldur líka vegna þess að gott og
heilsusamlegt umhverfi er óendanlega
verðmætt í sjálfu sér.
Okkur hefur farið mikið fram og það er
engin hætta á öðru en að börn okkar hafi
miklu meiri skilning á nauðsyninni að fara
vel með landið heldur en okkur hefur tekist
og höfum við þó mikið lært á fáum árum.
íslenski sóðaskapurinn er auðvitað
ennþá til, en hann erá
hröðu undanhaldi og
þó við heyrum enn um
umhverfisslys þá
fækkar þeim óðum. í
raun eru framfarir und-
anfarinna ára í
almennri umgengni
ótrúlega miklar og
sem betur fer er það
unga kynslóðin sem
ætlar að verða móður
og föðurbetrungar í
því efni sem mörgum
öðrum.
Okkar fyrsta
boðorð áaðveraað
varðveita gæði land-
sins fyrir okkur sjálf og
þá sem á eftir okkur
koma. Þarfyrirutan
er sú ímynd sem við
eigum að undirstrika
af íslandi sem
umhverfisparadís
verðmæti sem getur í
framtíðinni lagt grunn að lífskjörum
þjóðarinnar. Og framtíðin er runnin upp.
Nú þegar stjórnmálaöfl og hreyfingar í
öllum löndum eru að gera sér grein fyrir
skaðanum sem mengun og umhverfis-
spjöll hafa valdið og eru að valda gefst
okkur íslendingum ótrúlegt tækifæri til að
bæta okkar eigið land og jafnframt und-
irstrika sérstöðu íslands sem umhverfis-
paradísar. Takist okkur það mun það hafa
bein áhrif á bæði efnahagslegt líf okkar og
það umhverfi sem við búum við.
Til þess að svo verði eigum við að
skipa okkur í fremstu röð í umhverf-
ismálum á alþjóðavettvangi um leið og við
gerum átak í að bæta og fegra landið
þannig að við sjálf og börnin okkar fáum
notið þess besta sem landið getur boðið
okkur.
ísland getur tekið frumkvæði sem
leiðandi afl í krafti náttúrulegra gæða sem
fyrirmynd annarra þjóða um stjórn
umhverfismála. Það mun svo verða okkur
mikilvæg tekjuöflun vegna þeirra jákvæðu
tengsla sem íslensk framleiðsla og
þjónusta öðlast við lífsgæði sem stöðugt
verða eftirsóknarverðari - hreint umhverfi.
Nánast öll svið efnahagslífsins munu í
framtíðinni geta tengst með einum eða
öðrum hætti þeirri ímynd hreinleika sem
við gætum áunnið okkur ef vilji er fyrir
hendi.
Islendingar hafa þegar getið sér gott
orð fyrir skynsamlega nýtingu náttúru-
auðæfa og varðveislu. Við erum í
fararbroddi skynsamlegra stjórnunar-
aðferða í nýtingu náttúruauðæfa og höfum
sýnt að okkur er treystandi til að taka
ábyrgð á landinu og umhverfi þess.
Hagsmunirnir eru líka ótvíræðir fyrir þjóð
sem byggir afkomu sína á sambýli við
náttúruöflin í meira mæli en nokkur önnur
þjóð sem nýtur sambærilegra lífskjara í
okkar heimshluta.
Þó að við tökumst nú á við samtök
umhverfisverndarmanna sem telja hvala-
dráp siðferðilega óverjandi, þá má minna á
að löngu áður en öðrum þjóðum eða
samtökum datt í hug að hafa áhyggjur af
hvölum eða almennt útrýmingu einstakra
dýrategunda voru það íslendingar sem
bönnuðu hvalveiðar um langt árabil frá
árinu 1916. Þó að það sé ekki efni
þessarar greinar að fjalla um hvalveiðar
24