AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.08.1996, Blaðsíða 33

Mannvirkin í Viðey séð yfir sundin.
uppbyggingu, en jafnframt eru einstakir möguleikar
til listrænnar umhverfismótunar.
Margir erlendir listamenn og arkitektar sem hingað
hafa komið hafa heillast af mögnuðu samspili birtu
og rýmis í íslensku landslagi.
Rýmismótun og áhrif birtu eru grundvallaratriði í allri
byggingarlist. íslendingum er ekki tamt að tengja
upplifun sína á landslagi og mannvirkjum við hug-
takið rými. Rými er ekki bara tómarúm inni í húsum,
mælt í rúmmetrum, heldur er allt okkar ytra umhverfi
hluti af rými sem alltaf á sér ákveðin endamörk. Ef
ekki í landslaginu, þá i sjóndeildarhringnum. Þannig
afmarkarfjallahringurinn umhverfis Þingvelli ákveðið
rými. Innan þess eru síðan fleiri smærri rými eins og
Almannagjá, sem er afmarkað rými í sjálfu sér. Þegar
við ferðumst um þessa staði erum við ekki bara að
skoða vegsummerki, heldur erum við að upplifa skipt-
in milli tveggja eða fleiri afmarkaðra rýma, breyting-
una úr einu rými í annað. Til að öðlast hlutdeild í rými
þarf maðurinn að skynja umfang þess. Gullfoss er
ekki bara vatnsfallið sjálft, heldur ekki síður hin
dramatíska afmörkun rýmisins sem það fellur í og
það hvernig þetta rými magnar stærð þess og marg-
faldar hljóðið, sem okkur berst til eyrna.
AF VIÐEYJARSUNDI OG MIÐJARÐARHAFI
Eitt augljósasta dæmið hér á landi um vel heppnað
samspil náttúru og mannvirkja er Viðey og þær bygg-
ingar sem þar standa. Viðey er skólabókardæmi um
samspil náttúru og mannvirkja, sem byggist á and-
stæðum. Hér er ekki um að ræða samruna með því
að fela mannvirkin, láta þau renna saman við um-
hverfið, t. d. með notkun efnis af staðnum, eins og
torfbæirnir eru gott dæmi um. Viðey er ekki stórbrotið
landslag heldur aflíðandi, lág eyja þar sem mannvirki
verða áberandi nema rétt sé að málum staðið.
Byggingarnar, Viðeyjarstofa og Viðeyjarkirkja, voru
reistar úr steini og kalkmúr um miðja átjándu öld.
Viðeyjarstofa teiknuð af dönskum arkitekt; „hofbyg-
mester" Niels Eigtved.og Viðeyjarkirkjaaf samstarfs-
manni hans til margra ára, G.D. Anthon. Endurgerð
þessara mannvirkja var á höndum Þorsteins Gunn-
arssonar arkitekts. Þar má sjá hvernig okkar elsta
steinhús hefur fengið fullgildingu sem gamalt mann-
virki með nútímaþægindum og tækni án þess að
breyttværi upprunalegu útliti þess. Byggingarnareru
í einföldum og stílhreinum barokstíl. Staðsetning
þeirra í landslaginu og stærðarhlutföll þeirra miðað
við kennileiti þess eru lykillinn að þeirri heildarmynd
sem fyrir augu ber. Mannvirkin eru sett í landið á
milli tveggja hæðardraga sem ramma inn bæjarstæð-
ið á afar fínlegan hátt. Athygli vekur að byggingarnar
31