AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.08.1997, Blaðsíða 66

Dæmi: ýmis færibandavinna, saumastörf, langvar-
andi vinna meö tölvumús. Ef starfsmenn þurfa oft
aö bogra eöa lyfta þungu viö vinnuna eru þeir ein-
nig í aukinni hættu á aö fá óþægindi í mjóbak.
Dæmi: stöflun byrða meö handafli á pallettur, um-
önnun þungra skjólstæðinga án hjálpartækja eöa
nægilegs mannafla.
HÖNNUÐIR MIKILVÆGIR HLEKKIR í FYRIR-
BYGGJANDI STARFI
Þegar hanna á nýja vinnustaði eöa endurskipu-
leggja eldra húsnæði/starfsemi er mikilvægt aö
strax í upphafi séu sett heildarmarkmiö um
vinnuumhverfið.
Markmiö um vinnuskipulag og
líkamsbeitingu gæti hljóðaö
svo „stefnt skal aö því aö
starfsmenn hafi fjölbreytt
verkefni og geti unnið í
þægilegri vinnustööu meö
heppilegum vinnuhreyfing-
um%0. Lykilatriöi er aö stefn-
an sé skýr og höfð aö leiðar-
Ijósi á öllum stigum hönnunar-
innar. Stefna þarf aö vinnu-
skipulagi þar sem vinnuferli
eru löng, þ.e. vinnuferlið aö-
eins endurtekið nokkrum sinnum á sama klukku-
tíma (2). Mikilvægt er aö vinnan feli í sér fjölbreytt-
ar hreyfingar og líkamstööur og kröfur um hraöa og
kraftbeitingu séu hóflegar. Hiö æskilega er aö
starfsmenn taki þátt í ýmis konar verkefnum sem
gera fjölbreyttar kröfur bæöi líkamlega og andlega,
þar með talin skipulagning starfsins og eftirlit (6).
Sömu hreyfingarnar aftur og
aftur....og verkurinn er vís!
í UPPHAFI SKYLDI ENDINN SKOÐA
Norrænn hópur sérfræöinga í vörnum gegn
álagseinkennum hefur þróaö matskerfi til að meta
álag á hreyfi- og stoðkerfi viö vinnu (2). Markmiöiö
er aö matskerfið sé hjálpartæki í daglegu vinnu-
verndarstarfi fyrirtækja. Áhætttumat er gert um
vinnustöður, vinnuskipulag og erfiöa, líkamlega
vinnu. Matskerfið ætti ekki síöur aö vera gagnlegt
á hönnunarstigi framkvæmda, sem fyrsta stigs for-
vörn, til aö meta álag viö þá vinnu sem verið er aö
skipuleggja. Það er ódýrara og
einfaldara aö gera breytingar á
teikniborðinu en eftir á þegar
óþægindi starfsmanna eru ef
til vill oröin staöreynd.
Fjölhæfir og heilbrigöir
starfsmenn eru auölind fyr-
irtækisins. Því skyldi hafa
hugfast gamla máltækið
aö „í upphafi skyldi endinn
skoöa“! Þaö ætti jafnframt
aö vera markmiö okkar aö
gera vinnustaðina þannig
aö viö eigum góöa mögu-
leika á aö njóta lífsins viö
góöa heilsu á efri árum. ■
HEIMILDASKRA:
1. Stefán Ólafsson. Lífskjör og lífshættir á íslandi. Félags-
vísindastofnun Háskóla íslands, Hagstofa íslands 1990.
2. Vinnueftirlit ríkisins: Varnir gegn álagseinkennum, Tema
Nord 1994:514. Próun aðferða til að meta álag og vinnuskil-
yrði á Norðurlöndum, Reykjaví 1994.
3. Pórunn Sveinsdóttir o.fl. Vinnuverndarátak í matvöru-
SAMSTARFí HÖNNUN
Þátttaka stjórnenda í hönnun vinnustaðar er í hug-
um flestra eðlileg og sjálfsögö. Starfsmenn búa
einnig yfir mikilli þekkingu um starf sitt. Því er mik-
ilvægt aö hugmyndir þeirra og sjónarmið komist til
skila viö hönnun eigin vinnustaöar. Kostur er aö
starfsmenn taki þátt frá byrjun og séu meö í öllu
ferlinu (7). Mikilvægt er aö þeir fulltrúar starfs-
manna sem koma inn í hönnunarstarfið hafi heild-
arsýn yfir fyrirtækið og þekki þann þátt starfsem-
innar sem veriö er aö fjalla um af eigin raun. Nauð-
synlegt getur veriö aö fá til samstarfs aöila meö
sérþekkingu á starfsemi líkamans ef sú þekking er
ekki fyrir hendi í hópnum.
verslunum.Vinnueftirlit ríkins, Reykjavík 1997.
4. Hagberg o.fl. Strategies for prevention of work-related
musculoskeletal disorders. Consensus paper. Int J Ind Erg
1993;11:77-81.
5. Scientific committee for musculoskeletal disorders of
the international commission on occupational health
(ICOH). Musculoskeletal disorders: Work-related Risk
Factors and Prevention. Int J Occup Environ Health, Vol
2/No 3, July-Sept 1996, 239-246.
6. Arbejdsmiljofondet. Nár EGA skal afskaffes. En hjælp til
virksomhedens indsats mod Ensidigt Gentaget Arbeide,
Danmörk 1995. ISBN 87-7359-747-3.
7. Leppánen o.fl. Deltagande planering. Institutet för
Arbetshygien, Helsingfors 1993, ISBN 951-801-998-3.
64