AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1997, Síða 48

Danir segja einfaldlega, aö þeir hafi ekki efni á
hálfri fyrirgreiðslu. THERMIE áætlunin er þannig
okkur ráögjöfunum engan veginn nægjanleg og
heföi verið óskandi fyrir verkfræðistofurnar, aö
betri aögangur heföi náöst aö Evrópusambandinu.
Samkeppnisaöstaöa íslenskra ráögjafa er því mun
lakari heldur en félaga okkar í Evrópu.
DÆMI FRÁ DANMÖRKU
Eftir hrun kommúnismans í Austur Evrópu blasti
viö stöönun á öllum sviðum mannvirkjageröar og
þaö jafngilti því aö fara 30 ár aftur í tímann aö
heimsækja þessi ríki. Allir sáu aö gríðarlegt upp-
byggingarstarf var framundan þar sem tæknimenn
og verktakar myndu gegna lykilhlutverki. Þjóöir
heims brugðust viö meö því aö stofna Evrópu-
bankann (EBRD), þar á meðal viö íslendingar, og
Evrópusambandið setti á stofn sérstakt styrkjakerfi
fyrir aöildarþjóöir (PHARE og TACIS). Hérvar ekki
hægt að koma viö þróunaraðstoð, enda Sovétríkin
fyrrum stórveldi en ekki vanþróað ríki. Þrátt fyrir aö
eiga beina aöild aö öllum ofangreindum sjóöum og
yyNágrannar okkar nota þróunarsamvinnu-
stofnanir sínar markvisst til þess að efla eigin
atvinnustarfsemi um leið og þeir tryggja
framfarir í viðkomandi greinum og þar með
tryggja ávallt hœstu gœði á þróunaraðstoð
sinni. u
fyrirgreiðslu, þá dugöi þaö Dönum ekki. Þeir töldu
svo mikla hagsmuni í húfi að þeir kusu aö tryggja
sér sérstöðu og forskot á aðrar þjóöir. í tímaritinu
DBDH (Danish Board of District Heating, Newslett-
er No 2/1995) má lesa um sérstaka áætlun um aö-
stoö á orkusviðinu ætlaöa til fyrirgreiöslu handa
dönskum fyrirtækjum eingöngu. Samtals voru
lagöar 80 milljónir danskra króna í sjóö á árinu
1994 eingöngu til ráðstöfunar viö uppbyggingu á
sviöi orkumála. Þetta samsvarar, aö íslendingar
heföu ráðstafað um 40 milljónum króna þegar um-
reiknaö hefur verið eftir höföatölunni. Ég held satt
best aö segja aö engum manni hér á landi hafi
dottið í hug slík fjárfesting. Munurinn er nú sá, aö
Danir hafa náö aö hasla sér völl á þessu markaðs-
svæöi og vinna nú aö fjölda verkefna víðs vegar á
þessu landssvæði, en viö íslendingar höfum eng-
um árangri náö, a.m.k. ekki enn sem komið er.
ÞRÓUNARSAMVINNUSTOFNANIR
Ekki er hægt að láta Þróunarsamvinnustofnanir
ónefndar í þessu samhengi. Það má e.t.v. til sanns
vegar færa aö í þessum málaflokki sé til stefna
stjórnvalda, þar sem samþykkt hefur veriö á Al-
þingi aö verja ákveðnum hluta af þjóðarframleiðsl-
unni til aöstoöar viö þróunarríki. Enn sem komiö er
höfum við reyndar variö mun lægri fjárhæöum en
lögin kveöa á um og aðstoðin hefur öll veriö á sviöi
sjávarútvegs, þegar undan er skilinn kostnaður af
rekstri Jaröhitaskólans. Árangur af þessu þróun-
arstarfi hefur verið góður, hvort heldur sem litið er
til aöstoöarinnar sjálfrar eöa til þeirrar atvinnustarf-
semi, sem óbeint hefur leitt af starfinu.
Ennþá heyrast þær raddir, aö í þróunaraðstoð
skuli fyrst og fremst felast fjárhagsleg aöstoö óháö
því, hverjir aörir kunna svo sem aö hafa af því hag
og þannig séu aðeins illa hugsandi menn, sem vilji
hafa beinar og afleiddar tekjur af þessari starfsemi.
Þennan hugsunarhátt þarf aö leggja af.
Sú hugsun þarf aö vera ríkjandi, aö sú aöstoö sem
veitt er komi aö gagni. Þróunarríki þurfa fyrst og
fremst á menntun, þekkingu og kunnáttu aö halda.
Þau þurfa á margvíslegum nútímabúnaði að
halda, en um leið veröur að tryggja aö þekkingin sé
til staöar til þess aö nota hann rétt. Þetta á ekki
einungis viö um ákveðin tæki, heldur einnig um
iönaö, veitur, orkuver o.s.frv. Þetta eru einmitt
verkefni fyrir hugvit okkar íslendinga, sem viö ætt-
um aö notfæra okkur, þegar við aukum þróunaraö-
stoðina til samræmis við gildandi lög. Nágrannar
okkar nota þróunarsamvinnustofnanir sínar mark-
visst til þess aö efla eigin atvinnustarfsemi um leið
og þeir tryggja framfarir í viðkomandi greinum og
þar meö tryggja ávallt hæstu gæði á þróunarað-
stoö sinni. T.d. nota Danir Danida til þess aö
tryggja, aö sem flestar verkfræðistofur öölist al-
þjóölega reynslu og samkeppnishæfni og festi sig
þar meö í sessi á alþjóðlegum markaði.
HUGMYND UM ÞRÓUNARAÐSTOÐ
Eins og áöur sagöi hefur þróunaraðstoð okkar ein-
göngu veriö á sviöi sjávarútvegs. Viö íslendingar
erum einnig sérfræöingar á sviöi nýtingar jarðhita
og þar sem jarðhita er einmitt aö finna mjög víöa í
þróunarríkjum er vert aö íhuga, hvort ekki væri
ástæöa til aö hefja þróunaraðstoð á þessu sviði.
Ég hef talsvert velt fyrir mér, hvernig viö gætum
staöiö aö slíkri aöstoö og m.a. ritaöi ég áriö 1993
grein í tímaritið Arkitektúr, verktækni og skipulag,
þar sem ég geröi grein fyrir, hvernig mætti beita
46