Bændablaðið - 23.02.2023, Qupperneq 36

36 Bændablaðið | Fimmtudagur 23. júní 2022
Sauðfjárbúskapur:
Með framtíðina fyrir sér
– Ungir bændur sem beita sér í loftslagsmálum
Inn í Hofsárdal í Vopnafirði
er ættarsetrið Bustarfell, undir
samnefndu fjalli. Þar hefur sama
fjölskylda búið síðan árið 1532. Eftir
nám árið 2017 settust Eyþór Bragi og
Þórdís þar að, á æskuheimili Eyþórs,
og stunda þar sauðfjárbúskap.
Foreldrar Eyþórs, Björg Einarsdóttir
og Bragi Vagnsson, búa einnig á
Bustarfelli og taka enn þá þátt í
búskapnum. Eyþór Bragi mun vera
fimmtándi ættliður fjölskyldunnar
sem stundar búskap á Bustarfelli.
Rekstur sauðfjárbúsins gerir ráð
fyrir einu ársstarfi, þó Eyþór og
Þórdís segi að mun meiri tími en
svo fari í búskapinn. Bæði stunda
þau svo vinnu utan bús. Þórdís
vinnur sem kynbótafræðingur hjá
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
og hefur t.a.m. unnið við innleiðingu
erfðamengisúrvals í nautgriparækt
og við útreikninga kynbótamats
í sauðfjárrækt og nautgriparækt.
Eyþór er leiðsögumaður í laxveiði á
sumrin ásamt því að taka að sér hin
ýmsu tilfallandi störf í sveitinni. Auk
þess er hann safnstjóri Minjasafnsins
á Bustarfelli.
„Ég stefndi alltaf á nám tengt
landbúnaði til að geta unnið við
áhugamálið og samhliða því vil ég
búa í sveit og rækta búfé. Eyþór er
mikill veiðimaður og sumrin yrðu
því ekki eins nema hann gæti starfað
í laxveiðinni. Við erum því rosalega
heppin að geta lifað okkar lífi og
stundað vinnu sem við höfum ástríðu
fyrir,“ segir Þórdís.
Undir það tekur Eyþór. „Lífið
er aldrei einhæft og allir hjálpast
hér að. Systkinin mín taka hluta
af sumarfríinu til að komast
á sauðburðarvaktir og með í
smalamennsku, það veitir þeim
ákveðna lífsfyllingu en er í okkar
huga ómetanleg aðstoð við bústörfin.
Ég held það myndi vanta stóran hluta
af sjálfum mér ef veruleikinn snerist
ekki um þessi árstíðabundnu verkefni
sem fylgir sauðfjárbúskap.“
Þau benda þó á að margir ungir
bændur lifi öðrum veruleika,
bústörfin þurfa að vera aðaltekjulind
og kostir á aukastörfum utan bús
eru ekki fyrir hendi. Eyþór bætir
við að sauðfjárræktin hafi verið
fjársvelt í svo mörg ár. Því hafi
eðlileg endurnýjun á tækjum og
híbýlum jafnvel ekki átt sér stað.
Í upphafi vegferðar sinnar þurfi
ungir bændur því æði oft að leggja
í stórar fjárfestingar og tilheyrandi
skuldsetningu til þess að uppfæra
búin samkvæmt nútímakröfum.
Sameiginlegur vilji
til að bæta búskap
Bustarfell er eitt af þeim
fimmtán sauðfjárbúum sem
fyrst var boðin þátttaka í
verkefni Ráðgjafarmiðstöðvar
landbúnaðarins, Loftslagsvænn
landbúnaður, í ársbyrjun 2020.
„Okkar bú var í þessum fyrsta
tilraunahóp. Við sóttum um því
okkur þótti verkefnið áhugavert og
vildum vita út á hvað þetta gengi.
Meiningin er góð og pælingarnar
líka,“ segir Eyþór og bætir við
að síðan þá hafi verkefnið þróast
mikið og breyst. Í dag hefur fjöldi
bænda bæst í hóp þátttakenda og
teljast nú 22 sauðfjárbú og 24 bú í
nautgriparækt hluti af verkefninu.
Þau segja að þátttakendur séu
afar ólíkur hópur bænda, fólk á
öllum aldri sem býr við misjafnar
aðstæður, jarðgæðum er misskipt,
tækifæri til að minnka losun og auka
bindingu er breytilegt og þekking
fólks mismunandi.
Þau telja sig búa vel að því að
hafa hafið vegferðina strax eftir
háskólanám, Eyþór er búfræðingur
og Þórdís meistari í búvísindum frá
Landbúnaðarháskóla Íslands. Þannig
liggi t.d. sú tölvuvinna sem fylgi
verkefninu vel fyrir þeim.
„Margt sem kemur fram í
verkefninu er nokkuð augljóst fyrir
okkur á meðan þær upplýsingar gætu
verið nýlunda fyrir næsta bónda. En
það sem við öll eigum sameiginlegt
er viljinn til að skilja við hlutina í
betra ástandi en við tókum við þeim,“
segir Eyþór.
Verkefnið sé því hvati til að fara af
stað í vegferð í átt að betri búháttum.
„Bændurnir eiga að setja sér raunsæ
markmið miðað við sitt bú. Það
getur til dæmis reynst miserfitt fyrir
þátttökubæi að stunda landgræðslu,
sumir búa á litlum jörðum. En með
því að ræða við ráðgjafana og aðra
bændur geta þátttakendurnir fengið
innblástur og hugmyndir að því
hvernig hægt er að binda eða minnka
losun kolefnis,“ segir Þórdís.
Stórtæk landgræðsla
Á þátttökutímabilinu hafa Eyþór
Bragi og Þórdís sett sér 10–15
mælanleg markmið á ári og náð
þeim flestum.
„Markmiðin voru mörg til staðar
áður en við fórum inn í verkefnið.
Aðgerðirnar eru jú loftslagsvænar
en líka hagkvæmar. Við reynum
að hámarka afurðir eftir á, minnka
olíunotkun og bæta nýtingu áburðar.
Að sjálfsögðu er maður alltaf að
stefna að því hvort sem er,“ segir
Eyþór.
Samkvæmt kolefnisreiknivélinni
bindur Bustarfellsbúið meira en
það losar. Vegur þar þungt stórtæk
landgræðsla, bæði niðri í dalnum
og uppi á Vopnafjarðarheiði. Rétt er
þó að taka fram að kolefnisreiknivél
þessi er ekki fullkomin.
Eitt af markmiðunum sem þau
settu sér í verkefninu Loftslagsvænn
landbúnaður er aukin landgræðsla.
„Við tökum þátt í tveimur verkefnum
tengdum landgræðslu, annars
vegar Bændur græða landið og
hins vegar Landbótasjóðsverkefni
uppi á heiði. Við höfum mjög stórt
land undir og dreifum eins miklum
áburði og við fáum úthlutað. Þarna
á heiðinni er mikið rofið land eftir
kuldatímabil fyrr á öldum, ekki
bætir úr skák hvernig farið var að
þegar þjóðvegirnir þar í gegn voru
lagðir á síðustu öld. Viðkvæmur
jarðvegur var þá rifinn upp og ekki
hugað að því að loka honum eftir á,“
segir Eyþór. Á meðan Landgræðslan
útvegar áburð leggur hann til vinnu
og tækjabúnað til dreifingar.
Auk landgræðslunnar stefna þau
á að rækta skjólbelti við túnin og í
fyrra hófust þau handa við að planta
trjám í dalnum fyrir innan bæinn.
Samhliða því hefur þó átt sér stað
ákveðin náttúruleg endurheimt
vistkerfis því gamli birkiskógurinn
sem þar er stækkar ört og má nú
finna sjálfssáðar birkiplöntur á
allstóru svæði.
Aðferðir sem minnka útgjöld
Eyþór og Þórdís halda 530
vetrarfóðraðar ær, sem telst til
Guðrún Hulda Pálsdóttir
gudrunhulda@bondi.is
Sauðfjárbændurnir Þórdís Þórarinsdóttir og Eyþór Bragi Bragason ásamt dóttur sinni, Ernu Diljá. „Við erum því
rosalega heppin að geta lifað okkar lífi og stundað vinnu sem við höfum ástríðu fyrir,“ segir Þórdís. Myndir / ghp
Eyþór Bragi Bragason og Þórdís Þórarinsdóttir á Bustarfelli í Vopnafirði
eru ungir og metnaðarfullir sauðfjárbændur. Þau láta sig umhverfismál
varða og sýna það í verki með því að stunda loftslagsvænan landbúnað.
VIÐTAL
Eyþór og Þórdís halda 530 vetrarfóðraðar ær sem telst til ríflegs meðalbús hér á landi. Þau hafa fjölgað fé síðustu
ár og hafa áhuga á að fjölga enn frekar. Hyrnt og hvítt er í meirihluta eins og hér sést. Ærin Skvísa er fyrir miðju.
Þórdís ásamt Móhnýflu, sem er ein af tveimur kindum í hjörðinni sem er
hnýflótt.
Það snýst meðal annars um betri búskaparhætti
en einnig að rækta hjarðirnar sínar og
nýta sér kynbótastarfið sem verið er að stunda í
sameiginlegum tilgangi og gagnast okkur öllum í
erfðaframförum og meiri afurðum í framtíðinni.“