Ský - 01.08.2004, Qupperneq 51

.Ljá&mynáL: Táll StefáivsAan
SILD A SEYÐISFIRÐI, AGURKUR I ARDEMA
Magnús R. Einarsson, útvarpsmaður og tónlistarmaður, kynnir okkur fyrir nokkrum
götum sem sett hafa svip á líf hans ...
Steinar í Blesugróf
Það var alltaf sól í Blesugrófinni, suðandi flugur og ógurlega stórar
beljur, sem ég óttaðist meir en vonda karlinn sem átti heima í húsi
niður við Elliðaá. Ég var þriggja ára og veröldin ógurlega stór. Esjan
var alltaf blá, Elliðaárnar ógnvekjandi og harðbannað að koma
nálægt þeim nema á háhest hjá pabba. Beljurnar voru pest sem lágu
á því lúalagi að læðast í kartöflugarðinn hans Konna sem var mágur
hennar mömmu. Ég lá oft í leynum og spæjaði um beljurnar sem
komu slefandi af græðgi í kartöflugrösin. Þegar ég sá ógnvaldinn
nálgast þá hljóp ég inn og æpti „Mamma mamma, það eru bellur í
darrinum hans Donnal". Skildi aldrei af hverju þessi leyniþjónusta
mín vakti svona mikla kátínu hjá fullorðna fólkinu.
Systir mín var skírð heima þegar við bjuggum í Blesugrófinni og það
hafði mikil áhrif á mig og ég þurfti oft að endurtaka ritúalið og jós
systur mína - æpandi og gargandi - vatni á meðan ég gaf henni nafn.
Þetta vakti ekki sömu hrifningu hjá foreldrunum.
Strætó var líflínan við umheiminn. Risastór skepna sem vakti líka ótta
hjá snáðanum þegar hún kom urrandi með díselmekki, ældi fólki að
aftan og át það að framan.
Þarna eignaðist ég minn fyrsta vin, Gylfa, sem bjó ! þarnæsta húsi við
okkur. Það sem tengdi okkur félagana var blátt þríhjól. Ég hafði
eignast það eftir einhverjum leiðum sem ég man ekki lengur hverjar
voru, en hjólið var með þeim galla að splitt við hægra afturhjól gaf
sig einatt þegar við tvímenntum á hjólinu niður ógnarlanga brekku
og þá hlupu organdi drengir til mæðra sinna með skrámur og skein-
ur og heimtuðu koss á meiddið og plástur.
Húsið Steinar var lítið og byggt utan skipulags. Þar var olíukynding
sem vildi klikka að vetrarlagi og þá var oft gaman hjá okkur
krökkunum því þá fengum við heitt kakó og vorum dúðuð í sængur.
Þá þurftum við ekki að fara framúr og létum dekra við okkur. Það var
mikil breyting að flytja þaðan austur á Seyðisfjörð. í millitíðinni
bjuggum við á Sogaveginum.
Vesturvegur 3, Elverhoj á Seyðisfirði
Það var annaðhvort sól eða þoka á Seyðisfirði. Risavaxin fjöllin allt um
kring voru miklu stærri en Esjan, en bærinn miklu minni en
Blesugrófin. Allt var úr hlutföllum og ég var nokkra stund að átta mig
á þessu. Þetta var 1958 og þá voru Seyðfirðingar enn flámæltir og
töluðu mállýzku sem ég skildi ekki. "Hvað ertö að veltast hér útá
Búðareyre gæzkör" var sagt við mig daginn eftir að við komum í
fjörðinn.
Seyðfirðingar brúkuðu líka skjólur og rekur í stað þess að nota fötur
og skóflur, gengu á fortói og lágu útá altani. Þetta var skrítin veröld
fyrir lítinn mann úr Reykjavík. I næsta húsi við Elverhoj bjó maðursem
hafði drepið ísbjörn, næstum því berhentur eftir því sem sagan sagði,
og fyrir honum bar maður djúpa virðingu. Sýslumaðurinn átti heima í
húsinu beint á móti og var alltaf í úniformi. Þarna voru líka Færeyingar
og Norðmenn sem höfðu ekki sést í Blesugrófinni.
Síldarárin voru ævintýri sem hægt væri að skrifa heilar bækur um. Þá
fylltist bærinn af alls kyns fólki og næg vinna fyrir alla, líka unga
drengi. Ég saltaði í eina tunnu 10 ára gamall á síldarplani
Haföldunnar, sem þá var í eigu Sveins Benediktssonar. Hann var alltaf
í jakkafötum með hatt og fylgdist með öllu sem fram fór á planinu. Ég
var rekinn eftir að ég hafði saltað mína fyrstu tunnu því það hafði
borist öflugri starfskraftur sem þurfti plássið mitt. Ég varð afskaplega
súr yfir þessu, en gamli maðurinn kallaði á mig uppá kontór þegar ég
gekk niðurlútur á heimleið. Hann horfði í augun á mér, klappaði mér
á kollinn og sagði mér að koma aftur daginn eftir því það mætti
aldrei gefast upp. Síðan gaf hann mér appelsínu sem var sjaldséður
ávöxtur á Seyðisfirði á þeim árum.
Ég man líka eftir því þegar gengið var í hvert hús á Vesturveginum
um miðjar nætur, allt barið að utan til að ræsa fólk út í söltun því
bátar voru á leið í land og það þurfti hvern einasta mann í vinnu til að
salta. Það var gríðarleg vinnuharka á þessum árum og stundum verið
að sólarhringum saman.
Elverhoj heitir húsið sem við bjuggum í á þessum árum. Stórt norskt
timburhús sem var notað sem offiseraklúbbur fyrir breska herinn á
stríðsárunum. Stór garður fyrir framan húsið með reynitrjám sem var
gaman að klifra í. Fjarðará rennur bakvið húsið og þar var
harðbannað að leika sér einsog við Elliðaárnar fyrir sunnan. Sem
þýddi auðvitað að maður var alltaf að sulla í ánni, á flekum og
kajökum úr bárujárni um sumur og í jakahlaupi um vetur.
Uppi á lofti var gamalt stuttbylgjutæki og mikið loftnet útí Sólvang
sem var næsta hús. Við krakkarnir hlustuðum oft á útvarpið, erlendar
stöðvar og vorum fljót að finna Radio Luxemburg, Radio Caroline og
fleiri stöðvar sem útvörpuðu skemmtilegri tónlist.
Elverhoj er eitt þeirra mörgu húsa sem setja fagran svip á Seyðisfjörð
og vitna um liðna glæsitíð þar eystra.
22 Christ Church Crescent, Radlett, Englandi
Þetta var fyrsta heimilisfangið mitt erlendis, en ég átti eftir að vera
utanlands í sex ár. Þarna bjó ég hjá enskri kærustu og fjölskyldu
hennar um nokkra hríð. Radlett er týpískt enskt miðstéttarúthverfi,
rólegt og allt í föstum skorðum.
Þótt ég vissi ýmislegt um Breta og þeirra venjur þá var samt sérkenni-
legt að aka vinstra megin á vegum, mæla allt í únsum og fetum, tala