Læknaneminn - 01.06.1970, Blaðsíða 7

LÆKNANEMINN
7
Talið er, að natríum aukning
líkamans orsakist af haemodyna-
miskum breytingum, sem hafa í
för með sér aukna framleiðslu
aldosterón hormónsins. Rann-
sóknir benda til, að hin lélega
nýrnablóðrás örvi hinar svoköll-
uðu ,,juxtaglomerular“ frumur til
að auka renínframleiðslu sína.
Renín verkar síðan á afla-2-glóbu-
lín til að mynda angiotensín I og
II, en það efni hefir kröftug áhrif
til að auka myndun aldosteróns í
nýrnahettunum. Nánari rannsókn-
ir sýna, að kornun (granularitet) í
þessum ,,juxtaglomerular“ frum-
um breytist við hin mismunandi
skilyrði. Þær eru ofkornaðar
(hypergranular), þegar mikil
framleiðsla er á reníni og
aldosteróni, en virðast ekki
kornaðar, þegar framleiðsla þess-
ara efna er hverfandi. Þessar
,,juxtaglomerular“ frumur liggja í
miðlagi æðaveggja hinna aðfær-
andi arteriola til glomerula.
Hæmodynamiskar breytingar og
blóðmagnsbreytingar virðast því
hafa áhrif á framleiðslustarfsemi
þessara frumna, sem sé minnkað
blóðmagn eða minnkaður intra-
arteriolar þrýstingur veldur of-
kornun í ,,juxtaglomerular" frum-
um með aukningu á renín fram-
leiðslu.
Enn hefir ekki tekizt að skýra
nægilega, hvernig stendur á auk-
inni framleiðslu antidiuretiska
hormónsins frá heiladingli, sem
virðist eiga sér stað við hjarta-
bilun.
Klínisk einkenni.
Bilun á vinstri ventriculus:
Fyrstu einkenni eru: Mæði,
þreyta og þróttleysi við áreynslu,
hósti og þvaglát um nætur.
Áreynslumæði: Sjúklingur tek-
ur eftir, að hann mæðist við átök
eða áreynslu, sem hann hefur þol-
að vel áður. Orsökin er sú, að hann
er með leyndan lungnabjúg, en
þegar hann versnar, eykst
mæðin, þannig að hún fer
að koma líka í hvíld, hin
svokallað setmæði (orthopnoea),
sem hægt er stundum að
laga með því að hækka höfðalag-
ið. Þegar ástandið versnar, fara
að koma kafmœðiköst að nætur-
lagi. Orsökin er sú, að lungna-
bjúgurinn eykst skyndilega, þeg-
ar sjúklingur hefir legið um stund
í rúmi sínu, og er þetta ástand
oft fyrsta vísbendingin um bilun
á vinstri ventriculus. Þegar þessi
kafmæðiköst eru svæsin, er venju-
lega um hreina kafmæði að ræða,
asthma cardiale og lungnabjúg
(oedema pulm.). Undirrót þeirra
er oftast mikill háþrýstingur,
aortalokugallar eða kransæða-
stífla. 1 asthma cardiale köstunum
er mæði bæði við innöndun og út-
öndun, í mótsetningu við asthma
bronchiale, sem er með hvæsandi
lengda útöndun. Þó getur svo far-
ið, að mjög sé erfitt að greina hér
á milli. Sjúklingur er fölur eða
cyanotiskur, sveittur, með heyr-
anlega hvæsandi öndun, má vart
mæla fyrir mæði, liggur við köfn-
un, með hóstahryglu, hvít froða
vellur úr vitum hans, stundum
lítils háttar blóðlituð. Kast þetta
getur staðið um eina til fleiri
klukkustundir, allt eftir því, hve
læknisaðgerðir heppnast vel, eða
ef ástand vinstri ventriculus er
það lélegt, að kastið leiði til
dauða sjúklingsins.
Leiki vafi á, hvort mæði sé af
hjartasjúkdóms uppruna, er ör-
uggast að mæla blóðrásartíma-
lengdina (frá handlegg til tungu),
sem þá er lengd (eðlileg tíma-