Læknaneminn - 01.12.1976, Síða 31

Klínishar félagslwhninfnir
Eins og áður hefur komið fram eru í Svíþjóð
stundaðar svokallaðar klíniskar félagslækningar.
Sama er einnig gert í Noregi.11 I Svíþjóð fer þessi
starfsemi fram á tveimur stöðum, á félagsmálastofn-
unum, er reknar eru af sveitar- og horgarstjórnum,
og á sjúkrahúsum er sjá um svæðisþjónuslu. Er
starfið í því fólgið að meðhöndla „erfiða“ sjúklinga,
multiproblemfall, hér eftir nefndir vandasjúklingar.
Getur verið um að ræða „margvandasjúkdóm“, þar
sem saman fer líkamlegur eða geðrænn sjúkdómur
og félagsleg vandamál. Margvandasjúkdómsgreining
(multiproblemdiagnosfall) eða margvandafjölskykla
(multiproblemfamili). I umræðum í Svíþjóð12 hef-
ur m. a. verið lagt til að verulegan hluta þessa starfs
mætti færa yfir á heimilislækninn á heilsugæzlustöð
með því að leggja meiri áherzlu á félagslækningar í
framhaldsnámi heimilislækna. Þó er bent á að nokk-
ur hluti þessarar starfsemi mundi þá færast yfir á
geðlækna (social psykitri). Aðrir13 hafa komið
fram með hugmyndir um að klíniskar félagslækning-
ar sinntu í ríkari mæli fyrirbyggj andi aðgerðum og
jafnvel lióprannsóknum. I ákvörðun yfirvalda um
kennslu í félagslækningum í Svíþjóð, frá 1954 til
1967 er kveðið á um að einn fjögurra þátta í kennsl-
unni skuli vera klíniskar félagslækningar.
Kennsla í iélaifsliehn i n f/n n«
Norðurlönd
í Nordisk Medicin, nr. 5/1976, birtist yfirlit um
námskrár læknadeilda á Norðurlöndunum. Kemur
þar fram að félagslækningar eru á námskrá allra há-
skóladeildanna, þó undir mismunandi nöfnum eins
og almenningsheilsufræði (folkhálsolára), samfund
og sjukdom, eða samfélagslækningar. Mismunandi
áherzla er lögð á greinina eins og gengur, mestan
hluta námstíma fær hún í þeim nýrri háskólum er
gert hafa hvað róttækastar breytingar á námsskránni
(Kuopio, Tammerfors, Tromsö, Bergen). Á þessum
stöðum er mikil áherzla lögð á félagslækningar; þær
koma snemma inn á námsskrána og ganga sem rauð-
ur þráður í gegnum námið, allt til loka. Allmargir
hafa sérstaka kennslu í félagsfræði snemma á náms-
tímanum. I heild er þetta yfirlit vert gaumgæfilegrar
athugunar fyrir þá er hafa með höndum mótun
námsins við HÍ, stúdenta og kennara. Virðist sem
íslenzka námsskránin sé að verulegu leyti frábrugð-
in hinum. Er ekki grunlaust um að við höfum orðið
eftir í þróuninni, enda reglugerðin, sem nú er kennt
eftir, orðin hugmyndafræðilega um 10-12 ára göm-
ul.
I Svíþjóð urðu félagslækningar sjálfstæð náms-
grein þegar 1954. Greinin fékk frá upphaíi þá sér-
stöðu að vera eina námsefnið er fylgdi stúdentum
allt námstímabilið, byrjaði með stuttu námskeiði á
fyrsta ári, síðan nokkrir tímar er stúdentar sóttu
verklegt nám á sjúkradeildum og loks aðalnámið á
síðasta námsári.14 Skipting námstímans er annars
sem hér segir:
1. 10 kennslustundir á undirbúningsnámskeiði I.
námsárs.
2. Samkennsla, með klíniskum greinum alls 40
kennslustundir, þar af helmingur með lyflækning-
um og skurðlækningum, en hinn helmingurinn
skiptist á aðrar greinar s. s. barnalækningar,
kvensjúkdóma, bæklunarsjúkdóma, endurhæfingu
og geðsjúkdóma.
3. Aðalnám, 60 kennslustundir á 2 vikum fer fram
á 2. hluta klíniska námsins (5. námsári).
Kennsla í félagslækningum hófst í Gautaborg og
Lundi árið 1959, í Umeá 1960, Uppsölum 1961,
Stokkhólmi 1963 og Linköping 1970 (nýjasti há-
skólinn). Yngsta deildin, sem kennir félagslækning-
ar í Svíþjóð, er sú sem undirritaður starfar við,
Karolinska Institutet, Huddinge sjúkrahúsinu í suð-
urhluta Stokkhólms. Deild þessi er undir forystu
próf. Eriks Allanders, sem m. a. hefur starfað sem
sérfræðilegur ráðunautur við hóprannsóknir Hjarta-
verndar á Islandi. Á þeirri deild hafa eftirtalin
markmið verið ákveðin fyrir þá kennslu, sem áður
er getið um sem aðalnám í félagslækningum:
Kunskaper
1. Att fördjupa kunskapen inom epidemiologi.
2. Att ge kunskap om kallmaterialet till uppgift-
er om sjukdoms- och dödsorsakspanoramat,
dess huvuddrag samt viktigare förándringar.
3. Bibringa grundlággande kunskaper om demo-
grafi.
4. Ges översiktliga kunskaper om författningar,
27
LÆKNANEMINN