Læknaneminn - 01.12.1978, Blaðsíða 6

Spjall
Fyrirbyggjandi aðgerðir á sviði augnsjúkdóma eða
sjónvernd eins og þœr eru oft nefndar miðast fyrst
og fremst við hindrun á sjóntapi og blindu. I víð-
asta skilningi tekur þetta til nánast flestra sviða
augnlæknisþjónustu, en liér verður aðeins drepið á
þann hluta sjónverndar, sem snýr að leit sjúkdóma
á frumstigi og eingöngu fjallað um leit að hægfara
gláku, en leit að starfrœnni sjóndepru meðal barna
samfara skjálg og sjónlagsmisrœmis látin liggja milli
hluta.
Hœgfara gláka er mjög sjaldgœf fyrir fertugsald-
ur, en úr því fer sjúkdómurinn að gera vart við sig.
Hún er lævís sjúkdómur að því leyti að einkenni
koma oft ekki fram fyrr en á lokastigum. Stafar
þetta af því að sjónskerpa er framan af mjög lílt
skert, en meginskemmdin verður á sjónsviði sjúkl-
ingsins og geta þar komið stórar eyður án þess að
hann veiti þeim athygli. Nú á dögum er algengast,
að hœgfara gláka greinist af tilviljun, þegar sjúkl-
ingur af óskyldum ástœðum leitar til auknlœknis og
það liefur því verið áhugamál augnlœkna um árabil,
að augnþrýstingur vœri mœldur í sem flesium ein-
staklingum, því tímanleg uppgötvun glákunnar og
rétt meðferð kemur í veg fyrir alvarlegar skemmdir
síðar meir. Mœling á augnþrýstingi er hins vegar
aðeins gróf síun, þar eð hann einn sér nœgir ekki
til sjúkdómsgreiningar og vœri því nauðsynlegt að
fylgja eftir grunsamlegum einstaklingum í samvinnu
við augnlœkna.
Til þessa hefur þessi þáttur sjónverndar verið eft-
irlátin augnlœknutn og einstaka áhugamönnum, en
einnig hefur augnþrýstingur verið mældur í hóp-
rannsóknum Hjartaverndar með góðum árangri og
án fylgikvilla og hafa mœlingar þessar sýnt fram á
gildi slíkra hópathugana. Leiðir þetta liugann að því
hvernig ástand þessara mála er í sjúkrahúsum lands-
ins og heilsugœslustöðvum.
Stúdentum er kennt að augnskoðun sé hluti al-
mennrar klíniskrar skoðunar og mœling á augn-
þrýstingi þar á meðal. Hins vegar er reyndin sú, að
tnœling á augnþrýstingi heyrir til undantekninga við
töku sjúkraskráa. Ef augnþrýslingur vœri mœldur
hjá öllum innlógðum sjúklingum á sjúkrahúsum
landsins, elliheimilum, og sem víðast á heilsugœslu-
stöðvum, hefði það í för með sér könnun á stórum
hluta fólks fyrir gláku, auk þess sem mœlingin gœti
haft greiningargildi síðar meir, því breyting á augn-
þrýstingi er oft fyrsta einkennið um hægjara gláku.
Sú staðreynd, að stœrsti hluli sjúklinga á sjúkra-
húsum er aldrað fólk og tíðni hœgfara gláku, elli-
drers og ellirýrnunar í sjónu eykst með auknum
aldri, gerir þörfina á nákvœmari augnskoðun en nu
tíðkast, enn mikilvœgari. Hlutverk sjúkrahúsa í nú-
tíma heilbrigðiskerfi getur ekki einvörðungu verið
bundið við lœkningu á tilteknu líffœri eða líffœra-
kerfi, heldur hefur það einnig hlutverki að gegna í
almennri sjúkdómaleit og fyrirbyggjandi lœknis-
frœði. Er þetta flestum Ijóst, því á degi hverjum er
gerður á sjúkrahúsum aragrúi dýrra rannsókna í
þessu augnamiði. Með þetta í huga, nýtur mœling á
augnþrýstingi algjörrar sérstöðu í samanburði við
aðrar fyrirbyggjandi aðgerðir, kostnaðarhlið henn-
ar er hverfandi og tímaeyðsla og fyrirhöfn varl
meiri en við venjulega blóðþrýstingsmœlingu.
I athugun, er Guðmundur Björnsson lœknir hefur
gert á augnhag Borgfirðinga og birtist í þessu blaði,
kemur fram að heildar algengi gláku hjá fólki yfir
fimmtugt og eldra var 6,5% og jókst tíðnin með
aldri þannig að meðal áttrœðra og eldri var um
fimmtungur með gláku. Var sérstök leit gerð að öll-
um glákusjúklingum og blindum í héraðinu og telur
Guðmundur sig hafa náð til þeirra flestra, og verð-
ur það að teljasl fágœtur hlutur í tíðnikönnun.
Blinda í nefndri atliugun reyndist 3%o og voru al-
gengustu orsakirnar hœgfara gláka og ellirýrnun á
sjónu. F. J.
4
LÆKNANEMINN