Læknaneminn - 01.12.1978, Blaðsíða 23

Fósturldt (abortus)
Sigurður S. Magnússon prófessor og Auðólfur Gunnarson læknir
Skilyreininy
Ef þungun lýkur áður en fóstrið verður lífvænlegt
er talið að fósturlát hafi átt sér stað. Hugmyndir um
hvenær fóstur er talið lífvænlegt hafa breyst undan-
farin ár. Alþjóða heilbrigðisstofnunin (WHO) mæl-
ir með þeirri skilgreiningu, að fóstur teljist lífvæn-
legt ef það vegur — 500 g, eða meðgöngulengdin nær
20 vikum. í flestum löndum er þó enn miðað við
28 vikna meðgöngu eða fóstrið vegi — 1000 g (með-
alþungi 28 vikna fósturs = um 1000 g).
Á íslandi telst það fósturlát, ef fóstrið fæðist
andvana og vegur < 1000 g. Barn telst lifandi fætt,
án tillits til fæðingarþyngdar, ef eitthvert eftirtal-
inna einkenna er til staðar:
1. Öndun.
2. Hjartsláttur.
3. Æðasláttur í naflastreng.
4. Sjálfkrafa hreyfingar.
Tíðni
Staðfestri þungun lýkur í 10-15% tilfella með
fósturláti. Álitið er þó, að hin raunverulega tíðni
fósturláta sé mun meiri (25-30%) ef með eru talin
þau tilfelli þungunar, sem lýkur áður en þungunar-
einkenni koma fram.
Tíðnin eykst með hækkandi aldri konunnar:
15-25 ára 4% tíðni.
30-34 ára 9% tíðni
40-44 ára 33% tíðni.
Teyundir fósturlátu
Fósturlát eru oft flokkuð þannig:
1. Sjálfkrafa (abortus spontaneus).
a) Snemma á meðgöngu (1—14 vikur) 80%.
b) Seint á meðgöngu (14r-28 vikur) 20%.
2. Framkölluð = fóstureyðing (abortus provoca-
tus).
a) Lögleg (legalis).
b) Ólögleg (illegalis).
Kliniskt er hagkvæmt að flokka fósturlát á eftir-
farandi hátt:
Yfirvofandi fósturlál (abortus imminens) er talið
vera fyrir hendi, ef vanfær kona fær leggangablæð-
ingu með eða án samdráttarverkja á fyrstu 28 vik-
um meðgöngu (sjá mynd 1). Á fyrsta trimestri
(fyrstu 12 vikunum) ganga einkennin til baka og
þungunin heldur áfram í 70-80% tilfella. í 20-30%
tilfella verður hins vegar óumflýjanlegt fósturlát
(aborlus inevitabilis) (sjá mynd 2).
Fósturlát er óumflýj anlegt ef:
1. fóstrið er dáið,
læknaneminn
19