Læknaneminn - 01.10.1979, Blaðsíða 18

]Jað er því ljóst, að nijög mismikið er opererað.
Athyglisvert er, hve geysihá talan er í Bandaríkjun-
um, og hafa ber það í huga, að í rauninni er hún
miklu hærri í sumum þjóðfélagshópum þar, vegna
þess að aðrir hópar en hvítir menn eru að jafnaði
minni „neytendur“ læknisþjónustu. E. t. v. liggur
heppileg tala CABG fyrir hvert þjóðfélag einhvers
staðar mitt á midi þess sem gerist í Bandaríkjunum
og í Evrópu.
Aðrir þættir hafa áhrif á fjölda CABG í hverju
þjóðfélagi:
1) Viðhorf lœknis. I einni studiu, sem vitnað er í
í sérfræðingabók WHO um þessi mál, var læknum
skipt í tvennt, conservativa og aggressiva. Ef þeir
conservativu réðu, var talið að þörfin fyrir CABG
væri 23/100.000, en 100/100.000 er hinn hópurinn
réði ferð.nni. Hérlendis hafa læknar verið fremur
conservativir við val sjúklinga til aðgeröar, sem sést
m. a. á því, að allar coronary angiographiu spólur
sem sendar hafa verið lil Englands til að fá álit um,
hvort aðgerð myndi henta, hafa fengið jákvætt svar.
Aðgerðafjöldi á Islendingum hefur smám saman
vaxið, á þessu ári hafa tæplega 30 farið t;l London
í aðgerð, þ. e. 12-13/100.000.
2) Viðhorf sjúlclinga. I því felst m. a. upplýsing-
ar um aðgerð, sem hann fær frá lækni og fjölmiðl-
um o. fl. og hvernig hann metur þær. Einnig spilar
inn í hve mikla angina sjúklingur er með og hve vel
hann þolir hana.
3) Aðstaða. Rannsókna- og skurðstofuaðstaða
skiptir mál'. E. t. v. er tilhneiging hjá sumum til að
auka fjölda aðgerða til að réttlæta fjárfestinguna.
Hér á landi hefur verið næg aðstaða tif að rannsaka
alla sjúklinga sem talin var þörf á, en skurðstofuað-
stöðuna hefur vantað. Mér er ekki kunnugt um,
hvort einhverjir íslendingar hafi ekki átt kost á eða
ekki komizt í aðgerð vegna þessa, þó þeir hefðu haft
gagn af henni.
4) Tíðni hjartasjúkdóma. Tíðni hjartasjúkdóma
í hverju fandi hlýtur að hafa áhrif á fjölda aðgerða.
Sjúklingar sem færu í CABG ættu að vera einhver
,,ideal“ prósentutala af heildarfjölda sjúklinga með
angina pectoris, og þannig væri hægt að reikna út
þörfina fyrir CABG í hverju landi. Tölur Hjarta-
verndar um tíðni angina pectoris liggja fyrir, en ég
gat hvergi fundið tölur um hve mörg prósent af
angina-sjúklingum væri rétt að operera. Miðað við
tölur Hjartaverndar og aðrar tölur hér að framan er
þó ekki ólíklegt að 40-50 sjúklingar yrðu opererað-
ir hér árlega næstu árin, og er sú tala nokkuð í sam-
ræmi við þróunina hér á undanförnum árum. Lík-
legt er, að þessi fjöldi vaxi á komandi árum, t. d. er
talað um það á einum stað í margnefndri bók WHO,
að heildarþörf fyrir CABG geti verið nálægt 400
per miljón íbúa, sem gerir fyrir Island eitthvað yfir
83 aðgerðir á ári.
5) Indicationir. Að lokum er þess að geta, að
indicat'onir fyrir CABG geta hreytzt, og myndi það
hafa áhrif á fjölda aðgerða. Eftir því sem fleiri pros-
pectivar rannsóknir eru gerðar kemur hetur í ljós
gildi þessarar aðferðar. A siðuslu árum hafa indi-
cationir fyrir CABG frekar verið að víkka en hitt.
Þá hafa framfarir í medicinskri meðferð einnig mik-
ið að segja upp á væntanlegan aðgerðafjölda, svo og
breytingar í tíðni kransæðasjúkdóma.
Af framansögðu virðist ljóst, að CABG er rnikil-
væg viðbót við medicinska meðferð í völdum íilfell-
um, og er þjóðhagslega hagkvæmt að slík meðferð
standi sjúklingum til boða, svo ekki sé talað um þýð-
ingu þessa fyrir viðkomandi sjúklinga. Kemur þar
til aukin vinnugeta þessara sjúklinga og minnkuð
lyfjanotkun, og auk þess líklega minni greiðslur
vegna örorku. Spurningin sem svara þarf er hins
vegar, hvort gera eigi þessar aðgerðir hér á Islandi
eða senda þessa sjúklinga áfram til útlanda eins og
hingað lil hefur verið gert.
Helztu þættir, sem hafa þarf i huga í þessu sam-
bandi, eru:
1) Halda operations-mortaliteti í lágmarki. Mið-
að við að val sjúklinga til aðgerðar yrði vandað og
gerðar yrðu u. þ. b. 50 aðgerðir hér árlega, þyrfti
mortalitet ekki að vera hærra en gerist annars stað-
ar.
2) Læknafjöldi. Skurð- og lyflæknar myndu sinna
þessum sjúklingum í samvinnu. Það virðist miðað
við að þessi starfsemi verði á Landspítalanum þegar
til kemur, en þar eru nú fyrir læknastöður sem
nægja myndu, þannig að ekki yrði aukakostnaður
vegna þess að bæta þyrfti við stöðurn.
12
LÆKNANEMINN