Læknaneminn - 01.10.1979, Blaðsíða 41

mánuði, allt í von um betri árangur, en hann er um
10-15% yfirleitt.
Stífla miðsvæðis í túbunni er numin brott, mið-
hlutun og endunum skeytt saman (resection, end-to-
end anaslomosis). Fíngerður plastleggur er þræddur
gegnum túbuna, niður í leg eða leggöng. Þessi teg-
und aðgerðar er m. a. notuð að undangenginni
ófrjósemisaðgerð, og ef túban er að öðru leyti heil
næst um 50% árangur.
Loks má reyna aðgerð við lokun í legenda (isth-
mus) túbanna. Sjúki hlutinn er numinn brott, borað
nýtt gat inn í legholið og túbuendinn dreginn þar í
gegn. Hér er gefinn upp 10-20% árangur í völdum
tilfellum.
A síðari árumi hefur viðleitni verið til að fága
aðgerðartæknina. Beitt er fíngerðum áhöldum,
brennt fyrir allar smáæðar, saumað með hárfínum
þræði og líffærin helst ekki snert nema með glerstöf-
um (micro-surgery). Bættur árangur næst vafalaust
með þessari aðferð, en hann er vandmetinn.
Aður en til aðgerðar kemur er nauðsynlegt að
gera hjónunum grein fyrir hættum og horfum og
láta þau síðan um að taka ákvörðun.
Tæknifrjóvgun er gerð með sæði frá maka (arti-
ficial insemination by husband, AIH) eða gjafa
(by donor, AID). Notað er ferskt sæði eða fryst.
Magnið við hverja sæðingu er aðeins um 0,2-0,5
ml og er því komið fyrir í leghálsgöngum og sum-
part við ytri munnann.
Til greina kemur að setja örlítið magn af sæði inn
í legholið (AIH) sé um sjúklegar breytingar að
ræða í leghálsi og ónæmi. Þessi háttur er þó ekki
hættulaus. Kröftugir krampa-samdrættir og lost get-
ur komið fyrir.
Sæðing er gerð tvisvar til þrisvar við hvert egg-
los í 6-8 mánuði a. m. k.
Abendingar (indication) geta verið ýmsar. AIH
er aðallega beitt við leghálssjúkdóma, einnig við
getuleysi (impotens), galla á lim og jafnvel við svo-
kallaða retrograd ejaculatio.
Frysting á sæði maka gerir kleifa frjóvgun eftir
ófrjósemisaðgerð og eftir geislunarlækningu eða
geislun í starfi.
Tæknifrjóvgun með gjafa (AID) er beitt, þegar
eiginmaður er talinn algjörlega ófrjór og batahorfur
engar, en kemur einnig til greina við arfgenga sjúk-
dóma og ónæmismisræmi. Aðferðin hefur ýmsa ann-
marka siðferðilega, félagslega og lögfræðilega, en
ekki er rúm að rekja þá frekar hér.
Á að taka upp...
Framh. af bls. 13.
ar, virðist þó ljóst, að ekki sé um verulegan auka-
kostnað að ræða við að kaupa upp aðstöðu fyrir
kransæðaaðgerðir hérlendis, þótt aðgerðafjöldi yrði
eitthvað minni en hér var geit ráð fyrir eða kostnað-
ur meiri. Hefur þá ekki verið tekið tillil lil þátta eins
og þess, að slík aðstaða dregur að sér sérfræðinga
í hjartaskurðlækningum, sem annars myndu starfa
erlendis. Þá verður það að sögn sífellt erfiðara að
koma sjúklingum í aðgerð erlendis vegna aukins
fjölda sem bíður eftir slíkum aðgerðum þar. Því get-
ur verið mikilvægt að búa við nokkurt sjálfstæði að
þessu leyti, jafnvel þó það kosti einhverjar milljónir.
Markmið læknisþjónustu hér hlýtur að vera það að
geta boðið sjúklingum beztu meðferð sem völ er á.
En niðurstaðan af þessum vangaveltum er sú, að
ekki sé eins óhagkvæmt og ætla mætti við fyrstu sýn
að taka upp kransæðaaðgerðir hér á landi.
9. desember 1979.
(Þessi greinargerð var unnin sem verkefni í félags-
lækningum og birt með leyfi höf.)
HEIMILDIR:
1 Skjöl Landlæknissmbættisins um hjartaskurðlækningar á
Islandi.
2 The Long-Term Efíects of Coronary Bypass Surgery. Re-
port on a Working Group. WHO 1977.
3 Nikulás Sigfússon: Rannsóknir Hjartaverndar. Hjarta-
vernd, 14. árg., 2. tbl., desember 1977.
4 Lákartidningen 48/1978. Nokkrar greinar um CABG.
5 Nordisk Medicin 1-2 1978.
6 Hagtíffindi. Tafla í einu heftinu 1979 um mannfjölgun á
íslandi 1. desember 1978.
7 Munnlegar upplýsingar og ábendingar frá Ilerði Alfreffs-
syni lækni.
læknaneminn
31