Læknaneminn - 01.10.1979, Blaðsíða 56

Svar við sjúkratilfelli
Sjúklingar með almenn óþægindi frá stoðkerfi sam-
fara verulegri sökkhækkun og stundum verulegri
hitahækkun er hreint ekki sjaldgæft viðfangsefni
lækna. Orsakir eru margvíslegar, t. d. illkynja æxli
og ýmsir gigtarsjúkdómar. Ýmislegt þótti benda til
fyrri skýringarinnar hjá þessari konu, en þrátt fyr-
ir ítarlega leit fannst ekkert sem benti til maligni-
tets. Af gigtar/bandvefssjúkdómunum eru tengsl
temporal arteritis og polymyalgia rheumatica við
sökkhækkun best jíekkt. Þessir sjúkdómar eru ná-
skyldir og eru e. t. v. mismunandi greinar á sama
meiði. Báðir valda jjeir margvíslegum einkennum
frá vöðvum, en algengast er proximal myopathia,
]j. e. a. s. vöðvaslappleiki, sem er mest áberandi
kringum herðar og í lærvöðvum. Oft eru þessir
vöðvar aumir átöku. Við temporal arteritis eru ar-
teriae temporalis oft hnútóttar og aumar og við
biopsiu frá æðunum má sjá í smásjárskoðun hinar
einkennandi risafrumur arteritis í æðaveggnum.
Slíkar breytingar sjást hins vegar ekki við poly-
myalgia rheumatica. Leggja ber áherslu á að smá-
sjársbreytingarnar eru oft til staðar án þess að
nokkuð finnist athugavert við skoðun á gagnaug-
um eða æðinni.
Sjúkdómar þessirleggjastnánasteingöngu á eldra
fólk, oftast um eða yfir sjötíu ára og er orsök þeirra
óþekkt. Sjúkdómunum fylgir nánast alltaf sökk-
hækkun, sem oft er mikil eða yfir 100 ml per klst.
Einnig sjást oft breytingar á lifrarenzymum og blóð-
leysi. Einkennum hefur þegar verið lýst og eru flest
lítið einkennandi. Oft fylgir höfuðverkur, lystarleysi,
jninglyndi, svimi, en jíað einkenni sem alvarlegast
er, er blinda sem oft byrjar með tímabundnum
blindum blettum, en síðan getur sjón horfið skyndi-
lega. Er því full ástæða til að reyna að greiða fyrir
rannsókn jressara sjúklinga og hefja meðferð um
leið og greining er staðfest. Ýmislegt í sögu okkar
sjúklings gæti því bent á að hún kynni að hafa ar-
teritis temporalis og er ]dví rannsókn sú sem telst rétt
að framkvæma biopsia frá arteria lemporalis. Var
það og gert og kom í Ijós dæmigerður risafrumu
arteritis. Meðferð var hafin með barksterum (T.
prednisolon, 45 mg/dag) og fór strax að draga úr
einkennum eftir 1-2 daga. Er slík svörun býsna ein-
kennandi og finnst sjúklingi oft ganga kraftaverki
næst hversu fljótt þeim fer að líða betur eftir að
meðferð er hafin. Sökk lækkaði í eðlilegt gildi á fá-
um vikum og hefur haldist eðlileg. Lyfjaskammtar
hafa verið mikið minnkaðir. Yfirleitt þarf að halda
lyfjagjöf áfram í l%ár eða þar um bil.
Hefði biopsian hins vegar reynst neikvæð hefði
samt verið rétt að reyna sterameðferð vegna hinna
grunsamlegu einkenna. Slíkar terapeutiskar tilraun-
ir ber þó að varast nema vel hafi verið leitað að
öðrum skýringum einkennanna. Ekki þarf að minna
á aukaverkanir sterameðferðar, sem eru margar og
hættulegar. Mín reynsla af 20-30 sjúklingum með
temporal arteritis og polymyalgia er sú að osteo-
porosis er í senn ein óþægilegust og algengasta auka-
verkun meðferðarinnar.
PAD: Arteritis (giant cell) temporalis.
42
LÆKNANEMINN