Læknaneminn - 01.10.1979, Blaðsíða 20

Endoskopisk retrograd
cholangio-pancretaografi (ERCP)
Einar Oddsson læknir
A síðuslu árum hafa verið framleidd sveigjanleg
duodenoscope, en með þeim er hægt að rannsaka allt
duodenum, þar með einnig papilla Vateri. Með til-
komu þessara tækja opnuðust möguleikar á að
þræða granna plastslöngu upp í papilluna og sprauta
röntgenskuggaefni beint upp í duclus choledoccus og
ductus pancreaticus. Þannig er hægt að fá betri rönt-
genmyndir af þessum gangakerfum, en möguleiki
var á áður. Við þetta opnuðust nýir greiningarmögu-
leikar á svæði í meltingarvegi, sem áður hafði verið
óaðgengilegt til rannsókna.
J þessari grein verður reynt að lýsa þessari rann-
sóknaraðferð nánar, einkum hvað varðar notagildi
við rannsókn sjúklinga með sjúkdóma í gall- og
brisvegum. Helstu indikationir og contraindikationir
verða 'einnig ræddar. Ekki er ætlunin að fara ná-
kvæmlega í tæknileg atriði um framkvæmd rann-
sóknarinnar.
RannsóknaraðferS
ERCI3 hefur hér eins og hjá flestum öðrum að-
eins verið framkvæmd á inniliggjandi sjúklingum
og þeir observeraðir sólarliring eftir að rannsókn
lrefur farið fram.
Undirbúningur sjúklinga fyrir rannsóknina er sá
sami og fyrir aðrar efri endoskopiskar rannsóknir,
þ. e. a. s. sjúklingar eru fastandi frá miðnætti, sem
premedication er notað atropin 0,1 mg á 10 kg og
pethidin 7,5—JO mg á 10 kg. Þá er notað lidocain
(Leostesin) til deyfingar á koki og oftast 5-10 mg
af diazepam intravenust rélt fyrir rannsóknina. Til
að upphefja peristallik í duodenum er venjulegá not-
að butylscopolamin bromid (Buscopan) 20-40 mg
intravenus þegar komið er í duodenum, einnig má
nota glucagon til þessa.
lJegar scopið er fært niður, er antrum ventriculi,
pylorus og bulbus duodeni athugað nákvæmlega áð-
14
ur en haldið er áfram niður í pars descendens duo-
deni. Ducdenum er allt athugað m. t. t. sármyndana,
polypa eða lumor innvaxtar. I flestum uppgjörum
hefur endoscopisk rannsókn eingöngu gefið upplýs-
ingar um greiningu hjá u. þ. b. 10-15% sjúklinga.
Hægt er að taka vefjasýni frá svæðum sem þykja
grunsamleg.
Sjaldnast er örðugt að finna papilla Vateri, sé svo,
er það venjulega vegna sjúklegra breytinga í duo-
denum eða þá afleiðingar aðgerða eins og t. d. Bill-
roth II resectiona. Papillan liggur venjulega í pars
descendens duodeni, en getur verið frá 5 cm frá
pylorus og niður í 3. hluta duodenum.
Aður en papilla Vateri er þrædd, verður að
tryggja, að ekki sé loft í röntgenskuggaefninu þar
sem þetta getur valdið erfiðleikum á greiningu og
verið mistúlkað sem röntgen negatívir steinar.
Röntgenskuggaefni það sem notað er, er venj ulega
vatnsleysanlegt með joði, 145-150 mg í ml (t. d. uro-
Mynd 1. Eðlilegur gallgangur, jylling er á intraheparískum
göngum og gallblöðru. Contrast í bulbus duodeni.
LÆKNANEMINN