Læknaneminn - 01.10.1979, Blaðsíða 42

Alkóhól (etanól) í blóði
eftir drykkju ófengis
Jóhannes Skaftason og Þorkell Jóhannesson
Höfundar þessarar greinar hafa oft undrast, hve
lítill greinarmunur er gerður á því, hvort menn
neyta áfengis með eða án matar. Virðist svo sem t. d.
lögreglumenn, lögmenn og dómarar geri sér ekki
ljóst, að neysla matar getur mjög dregið úr því
magni alkóhóls (etanóls), sem frásogast frá melt-
ingarvegi og inn í blóðbrautina. Er þannig oft um-
talsverður munur á þéttni alkóhóls í blóði einstakl-
ings allt eftir því, hvort hann hefur matast með
áfengisneyslu eða skömmu áður eða ekki. Af þess-
um sökum þykir rétt að gera grein fyrir lítilli til-
raun, sem ætlað er að skýra þetta samhengi nokkru
nánar.
Efniviður otf aðferðir
Til tilraunarinnar voru valdir fjórir læknastúdent-
ar (nr. 1—4.), er gáfu sig fram. Stúdentar nr. 2 og 3
voru um það bil jafnþungir (ca. um 71 kg). Stúdent-
ar nr. 1 og 4 voru mun þyngri, en voru um það bil
jafnþungir (ca. 98 kg).
Tilraunin var í tvennu lagi. I fyrri hluta tilraun-
arinnar skyldu þeir drekka tiltekið magn af whisky
eða vodka ásamt blöndunarvökva á fastandi maga.
Þeim var leyft að borða venjulegan morgunmat á
bilinu kl. 8—9 að morgni, en skyldu síðan vera fast-
andi til kl. 14—14.30 síðdegis, er tilraun hófst. I
seinni hluta tilraunarinnar, sem fram fór nokkrum
vikum síðar, skyldu þátltakendur neyta máltíðar á
bilinu 12-13 í matsal Landspítalans eða um það bil
2 klst. áður en tilraun hófst. Stúdentarnir voru tekn-
ir saman í tilraun tveir í senn. Aðaluppistaðan í
þeirri máltíð, er tveir þeirra neyttu í matsal Land-
spítalans, var hrognkelsi, en steikt lifur í þeirri mál-
tíð, er hinir tveir neyttu þar.
Keypt var whisky og vodka í ÁTVR. Tveir stúd-
entar (nr. 3 og 4) óskuðu að drekka whisky og tveir
vodka (nr. 1 og 2), en alkóhólinnihald þessa áfengis
var um það bil jafnmikið (40% v/v). Skyldi hver
stúdent drekka 180 ml af annarri hvorri áfengisteg-
und, hinni sömu í báðum hlutum tilraunarinnar,
ásamt blöndunarvökva. Ef whisky var drukkið, var
það blandað 150 ml af sódavatni. Ef vodka var
drukkið, var það blandað 150 ml af appelsíni. Skyldi
blandan drukkin á 10 mín. (mín. 0—10) í hverju
tilviki.
Blóðsýni voru tekin úr æð (venu) í olnbogabót á
mín. 0 (rétt áður en áfengisblandan var drukkin),
á mín. 15 (5 mín. eftir að áfengisblandan hafði ver-
ið drukkin) og á mín. 30, 60, 90, 120 og 150. Síð-
asta blóðsýni var þannig tekið 140 mín. eftir að
áfengisdrykkju lau'k. Blóðsýni voru tekin í glerglös
og segavarin með heparíni.
Þvagsýni voru tekin við lok tilraunar eða sem
næst á mín. 150. Einn stúdent þurfti auk þess að
kasta af sér þvagi fyrir þennan tíma í báðum hlutum
tilraunarinnar og annar í öðrum hluta tilraunarinn-
ar.
Alkóhól var ákvarðað í blóðsýnum og þvagsýn-
um með alkóhóklehýdrógenasaaðferð, sem Brink,
Bonnichsen & Theorell (1954) hafa lýst, með áorðn-
um breytingum.
Niðurstöðutölur
Niðurstöðutölur úr fyrri hluta tilraunarinnar eru
sýndar á mynd 1. Þar sést, að hámarksþéttni var
mest hjá stúdent nr. 2, en var lægst hjá stúdent nr. 4.
Athyglisvert var, að hámarksþéttni hjá stúdent nr. 2
varð fyrst náð á mín. 120, en varð þegar náð á mín.
60 hjá nr. 4. Hjá nr. 1 og 3 varð þéttni mest á mín.
90. Hámarksþéttni var að meðaltali 1,33%0.
Magn alkóhóls í þvagi var einnig greinilega mest
hjá nr. 2 (l,86%o). Það var nokkru minna hjá nr. 3
og 1 (1,76 og l,70%c), en var langminnst hjá nr. 4
(1,04 %o).
32
LÆKNANEMINN