Læknaneminn


Læknaneminn - 01.09.1982, Blaðsíða 7

Læknaneminn - 01.09.1982, Blaðsíða 7
Slagæðablóðgös Tryggvi Ásmundsson læknir Mynd 1. Stungið á a. radialis. Fyrir um 20 árum var í miklum mæli farið að mæla sýrustig (pH) og hlut- þrýsting súrefnis (PaO^) og koldí- oxíðs (PaCO^) í slagæðablóði. Kom þessi aukning í kjölfar þess að fljót- legri og auðveldari mælingaraðferðir höfðu fundist. Varð fljótt ljóst að þessar mælingar voru ómetanlegar við meðferð flestra bráðveikra sjúkl- inga og einnig við mat á fólki með hvers kyns lungnasjúkdóma. Eru mælingar þessar nú fáanlegar allan sólarhringinn alla daga ársins á öllum stærri sjúkrahúsum. Taka slagæðablóðs Blóðsýni úr slagæð eru oftast tekin í glersprautu þar sern venjulegar plast- sprautur eru úr gljúpu (porös) efni sem hleypir í gegn um sig súrefni og koldíoxíði. A seinni árum hafa kom- ið á markað einnota sprautur (Pulsa- tor (R)*, Arterial Blood Gas Sampl- er (R) + ) sem eru sérstaklega gerðar til slíkrar sýnatöku. Heparín er notað til að blóðið storkni ekki og þarf ekki nema lítið magn sent rétt fyllir nálina. Það hefur sýnt sig að heparín lækkar PCO2 mælinguna.1 Þess vegna er venjulegt heparín (5000 ein/ml) þynnt með saltvatni svo þéttnin verði 500 ein/ml. Með því móti fæst nægi- leg segavörn og þessi skekkja minnk- ar að mun. Venjulega eru teknir 3-4 ml blóðs og nægir það til að endur- taka mælinguna ef þurfa þykir. * Portex Ltd., Hythe, Kent, England + Radiometer A.S., 72 Emdrupvej, Köbenhavn NV. Æskilegt er að taka sýnið úr a. radi- alis (1. mynd). Þreifað er eftir púls- inum með fingrum vinstri handar og síðan stungið á æðinni rétt neðan við. Blóðið á að renna sjálfkrafa inn í sprautuna og lyfta bullunni. Sumir mæla með því að stinga lóðrétt á æð- inni og í gegnum hana, draga síðan sprautuna rólega til baka þar til blóð- ið tekur að lyfta bullunni og stað- næmast þar. Fleiri vilja þó stinga ská- hallt líkt og þegar stungið er á bláæð og stefna að því að ná sýninu án þess að gera tvö göt á slagæðarvegginn. Eftir að sýnið hefur verið tekið er þrýst fast á stungustaðinn í 3 mín. Rétt er að taka tírnann þar sem slík bið virðist heil eilífð og því venjulega vanáætluð nema slíkt sé gert. Einnig þarf að gæta vel að hvort blæðing sé stöðvuð þegar sleppt er. Sé sjúkling- ur á blóðþynningarmeðferð þarf að þrýsta í a.m.k. 10 mín. eftir blóðtöku og getur jafnvel þurft mun Iengri tíma áður en blæðing stöðvast. Rétt er að undirstrika að ekki er verjandi að fela sjúklingi sjálfum að þrýsta á stungustaðinn. Stundum er púls Ié- legur og ekki unnt að ná sýni úr a. radialis. Þá er stungið á a. brachialis eða jafnvel a. femoralis. Þetta eru stærri slagæðar og því meiri hætta á fylgikvillum, sem eru afar fátíðir þegar stungið er á a. radialis. Eftir stungu á a. brachialis getur blætt undir fasciu og myndast þrýstingur sem getur lokað slagæðinni og valdið alvarlegum blóðrásartruflunum og jafnvel drepi í fingrum. Ef aðgæsla er höfð í tíma á að vera hægt að koma í veg fyrir slíkt með því að kalla til skurðlækni sem sprettir á fasciunni LÆKNANEMINN 3-,/.9<2 - 35. árg. 5
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Læknaneminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknaneminn
https://timarit.is/publication/1885

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.