Læknaneminn - 01.09.1982, Blaðsíða 48

Litlar styttur frá tímum Forngrikkja. Sýna líkamleg einkenni þrenns konar psychosu. Ekki er Ijóst hvort þær voru notaðar
við þjálfun lækna.
dögum. Sú kenning er eflaust
runnin frá Pýþagórasi, en Hippo-
krates segist byggja hana á
reynslu, og reynsluna taldi hann
bezta kennara læknisins. Hippo-
krates gerði lítinn greinarmun á
meinafræði og lífeðlisfræði. Líf-
eðlisfræði hans var fræðigreinin
um physis, sem mætti þýða með
eðli lífvera eða lífskrafti. Lífið var
samspil umhverfis og physis, og
physis leitaðist við að koma vess-
unum I lag, þegar líkaminn var
sjúkur. Hlutverk læknisins var að
styðja physis í þeirri baráttu. Hann
var aðeins liðsmaður náttúrunnar
og mátti umfram allt ekki hindra
hana. Þykji lesandanum kenni-
setningar Hippokratesar miður vel
fallnar til að halda nafni hins
fræga manns á lofti, má taka það
fram, að lækningar hans tóku
þeim langt fram. Hann lagði ríka
áherzlu á skoðun sjúklingsins,
ekki aðeins í byrjun, heldureinnig
síðar til að fá sem bezta heildar-
mynd af sjúkdómsrásinni. Sumar
sjúkdómslýsingar hans, t. d. af
tæringu, hettusótt og flogaveiki,
eru sígildar, og mætti taka þær
upp í nútíma kennslubækur án
verulegra breytinga, og enn eru
kennd við hann sjúkdómsein-
kenni, t. d. Hippokratesarandlit og
Hippokratesarfingur. Hann ritaði
oft sjúkrasögur, sem hann taldi
lærdómsríkar, og skýrði jafn ítar-
lega frá misheppnuðum og árang-
ursríkum lækningum sínum, og
þessar frásagnir voru nær eins-
dæmi í 2000 ár, bæði hvað skarp-
skyggni og heiðarleika höfundar
snertir. Við skoðunina beitti hann
öllum skynfærum sínum og at-
hygli. Hann gaumgæfði fas og
svipbrigði sjúklingsins og útlit
hörunds, hárs, nagla, þvags, saurs
og hráka. Með þreifingu athugaði
hann beinbrot, liðhlaup, kýli, æxli
og púlsa, og hita áætlaði hann
með því að leggja hönd á brjóst
sjúklingsins. Hann lagði eyrað að
brjósti sjúklingsins og gat þannig
greint núningshljóð og gróf og fín
slímhljóð. Lyktar- og jafnvel
bragðskyn sitt notaði hann til
rannsókna á blóði, hráka, þvagi
o.fl. Enginn læknanema gat búizt
við að fá lækningaleyfi, ef hann
gat ekki þreifað út, hvort gröftur
var í kýli (fluctuation), hvort bein
var brotið eða liður hlaupinn.
Þvaglegg varð hann líka að geta
þrætt greiðlega og fundið, hvort
steinar væru fyrir í blöðru. Hippo-
krates lagði meiri áherzlu á að
geta sagt til um sjúkdómshorfur
en að setja fram nákvæma sjúk-
dómsgreiningu, og í Corpus getur
hann víða um einkenni, sem boða
góðar eða slæmar horfur. Draum-
ar sjúklingsins gátu líka hjálpað
lækninum við greiningu og for-
spá. T. d. táknaði vatnsmikil á of
mikið blóð. Slæmum horfum
leyndi hann fyrir sjúklingum og
segir í Corpus: „Aldrei skyldi
læknir Ijóstra því upp, sem í vænd-
um kann að vera eða yfir sjúklingi
kann að vofa. Slík óvarkárni af
læknis hálfu hefur oft orðið til að
46
LÆKNANEMINN 3-/ií.«2-35. árg.