Læknaneminn - 01.09.1982, Blaðsíða 24

Blóð í forhólfi.
Slíka sjúklinga þarf að skoða mjög
rækilega, þar eð augað sjálft getur
verið stórskaddað og sjúklingur misst
sjón, ef viðeigandi aðgerð er ekki
gerð fljótlega. Pað má því ekki bíða
með rækilega skoðun uns bjúgurinn
er horfinn úr augnalokum heldur
skal hefjast handa þegar í stað. Oft er
erfiðleikum bundið að opna auga, ef
bjúgur er mikill og fara þarf varlega,
þar eð holund (perforatio) gæti verið
til staðar. Oft þarf að nota augna-
lokshaka til að lyfta efra augnaloki
svo að framhluti augans sjáist. Ef
slíkt áhald er ekki tiltækt er auðvelt
að útbúa slíkan haka úr bréfa-
klemmu (sbr. mynd). Öll verkfæri,
sem notuð eru til könnunar eða með-
ferðar á slösuðu auga verða að sjálf-
sögðu að vera dauðhreinsuð.
Þau atriði sem sérstaklega ber að
gæta að við augnmar eru:
Rifa í augnaloki og þá sérstaklega
hvort tárasmuga sé rifin. Við mar í
húð (ecchymosis) er ekkert að gera.
Blœðing undir slímhúð augans, sem
er algeng við einfalt glóðarauga er
meinlaus og eyðist af sjálfu sér.
Athuga þarf hvort slímhúð sé heil. Ef
svo er ekki þarf að kanna hvort hvít-
an undir sé sködduð.
Við athugun á glæru ber fyrst og
fremst að hafa í huga hvort um augn-
brest (perforatio) sé að ræða. Hættast
er við rofi á glæru-hvítu mótum (lim-
bus) og getur rifan náð langt aftur í
hvítuna. Stundum er rifan það stór
að lita og hluti af fellingabaug lafa út
úr sárinu. Athuga ber dýpt forhólfs
og bera hana saman við hitt augað.
Grunnt forhólf bendir til leka fram-
antil í auga, en djúpt á sprungu í
hvítuvegg aftantil í auga. Athuga
þarf hvort yfirborð glæru er skaddað
(með fluorescinlit).
Blóð í forhólfi (hyphema) leynir
sér yfirleitt ekki. Blæðingin getur
alveg fyllt forhólfið eða einungis að
nokkru leyti t.d. að blóðkorn sjáist
aðeins í rauflampa eða eins og ný-
máni neðntil í forhólfinu.
Augnhaki útbúinn.
Viss hluti sjúklinga fær endur-
blæðingu. Mest hætta á henni er á
3.-5. degi eftir slysið, en mjög lítil
eftir að vika er liðin. Endurblæðing
er alltaf alvarleg. Forhólfið fyllist þá
venjulega alveg af blóði (total hyp-
hema). Eftir fáa daga breytist rauði
liturinn á blæðingunni í purpuralit
eða nærri svartan. Augnþrýstingur
hækkar alltaf við endurblæðingu, en
getur þó verið hækkaður áður. Bata-
horfur eru slæmar og álitið er að
um þriðjungur þeirra, sem slíkt
hendir, tapi meira eða minna sjón3.
Með acetazolamidi er reynt að lækka
augnþrýsting og ef hann er mjög hár
með mannitoli i.v. Stundum er nauð-
synlegt að opna augað og ná blóð-
hlaupinu út. Ekki er það gert fyrr en
fjórum sólarhringum eftir endur-
blæðingu og hafi ekki verið unnt að
lækka augnþrýsting. Hætt er við að
sjóntaug skaddist á 5-6 dögum, ef
augnþrýstingur er 50 mm Hg eða
hærri. Þetta er þó einstaklingsbundið
og ung augu þola betur háan þrýsting
en gömul. Ef augnþrýstingur er hár
er meiri hætta á blóðlitun á glæru. Ef
blóð hverfur ekki fljótt úr forhólfinu
síast blóðlitarefni inn í glæruvefinn
og getur það hindrað sjón lengri eða
skemmri tíma, jafnvel varanlega.
Meiri hætta er á blóðlitun, ef rof
verður á innþekju (endothelium)
glæru.
Um tíundi hluti þeirra, sem fá
blæðingu í auga fá gláku síðarmeir,
jafnvel að nokkrum árum liðnum.
Oljóst er ennþá hversvegna svefn-
drungi sækir á marga eftir forhólfs-
blæðingu.
Skiptar skoðanir eru um fýrstu
meðferð, sérstaklega ef ekki er um
mikla blæðingu að ræða. Margir
augnlæknar leggja sjúklinga inn á
augndeild eða á spítala. Bundið er
fyrir bæði augu, haft hátt undir höfði
og algjör rúmlega í vikutíma eða
þangað til lítill möguleiki er á endur-
blæðingu. Augnþrýstingur er mæld-
22
LÆKNANEMINN '‘'"/hm-35. árg.