Læknaneminn - 01.09.1982, Síða 53

um notkun garnarþráðar til
sauma. Segja má, að með Glaen
hafi grísk læknisfræði risið hæst
til að hnignaafturfyrren varði eins
og Rómaveldi. Enginn slíkur líf-
færafræðingur kom fram fyrr en
Vesalius á 16. öld, og engar veru-
legar framfarir urðu í lífeðlisfræði
fyrr en með Marvey á 17. öld. Þessi
niðurlæging vísindalegrar hugs-
unar næstu aldir og velþóknun
kirkjunnar á Galen vegna ein-
gyðistrúar hans urðu til þess, að
Galen varð sá maður, sem mest
áhrif hefur haft á læknisfræðina
og ritum hans var fylgt í stóru og
smáu í 14 aldir. Hippokrates og
Galen hafa löngum verið taldir
jöfrar grískrar læknisfræði, og við
samanburð hefur Hippokrates
venjulega haft vinninginn. Samt
var Galen honum fremri í undir-
stöðugreinum svo og almennri
menntun og víðsýni, enda byggði
hann á betri grunni. Aftur á móti
lýsa rit Galens sjálfbirgingi þess,
sem ætíð hefur á réttu að standa,
og þau skortir hina háleitu sið-
fræði Hippokratesar, sem lýsti
jafnt slæmum árangri sínum og
góðum.
Þótt grískri læknisfræði hnign-
aði eftir Galen, komu síðar fram
merkir læknar, t. d. Caelius Aure-
lianus frá Numidíu í Afríku (4.-5.
öld), sem starfaði í Róm og vareinn
af Ijósustu rithöfundum forn-
um. Hann ritaði á slæmri latínu
,,de morbis acutis et chronicis",
rit, sem uppfyllir nær nútíma kröf-
ur um skipulag og skýra hugsun.
Þar eru sjúkdómar hvers líffæris
raktir, hver sjúkdómur skilgreind-
ur og rætt um upprunafræði,
meinafræði, einkenni, greiningu,
mismunagreiningu, meðferð og
helztu rannsóknaraðferðir, og
getið er um góð rit á hverju sviði
allt frá Hippokratesi til Soranosar.
Árið 326 varð kristni ríkistrú
Rómaveldis og Byzantium eða
Constantinopel höfuðborg um
svipað leyti. Háskóli varstofnaður
í borginni, sem varð brátt miðstöð
leifa hinna grísk-rómversku
menningar. Hin nýja trú reyndist
vísindunum engin lyftistöng,
nema síður væri, og hin byzanska
menning einkenndist af íhaldsemi
og afturför, þótt hún stæði í 10
aldir. Nokkrir byzanskir læknar
þessa tíma hafa náð frægð, t. d.
Oreibasios frá Pergamos (4. öld),
Aetios frá Mesopotamíu (6. öld),
Paul fráAegina(7. öld) og Johann-
es Actuarius (13. öld). Þessir
læknar voru lærisveinar Hippo-
kratesar, Soranosar, Galens o. fl.
og lögðu fæstir mikið af mörkum
til framfara í læknisfræði. Með
Johannesi Actuariusi rann skeið
grískrar læknisfræði á enda.
Rómaveldi var þá löngu fallið og
Arabar löngu teknir við forustu í
læknisfræði sem öðrum mennt-
um.
HEIMILDARIT:
M. D. Ralph H. Major: A History of
Medicine.
Dr. med. Joh. Hermann Baas: Leit-
faden der Geschichte der Medizin.
Dr. Max Neuburger: Geschichte der
Medizin.
Valdimar Steffensen: Hippokrates.
Sá maður sern villist af vegi skynseminnar, mun brátt hvílast í söfnuði fram-
liðinna.
LÆKNANEMINN 3"‘/ib!2 - 35. árg.
51