Læknaneminn - 01.04.1988, Blaðsíða 14

hjálparfrumur í hvíld in vitro. Hins
vegar virðist sem virkjaðar frumur
séu mun næmari fyrir veirunni. Því
kunna líkur á HIV sýkingu af fara
aðeinhverjuleyti eftirhvortmenn
hafi orðið fyrir einhverjum öðrum
sýkingum (eða áreiti er örvar T
hjálparfrumur með öðrum hætti).
I öðru lagi kemur Kaposis
sarcoma(KS) ekki jafnoft fyrir í
hinum ýmsu áhættuhópum. Tíðni
þess er hlutfallslega mun hærri
meðal homma en t.d. eitur-
lyfjaneytenda. Þessi staðreynd
bendir til þess að a.m.k. einn annar
þáttur, annar en HIV sýkingin
skipti máli fyrir myndun Kaposis
sarcoma (31). Ekki er ósennilegt að
fjölmargir þættir hafi áhrif á
sjúkdómsmynd alnæmissjúklinga,
rétt eins og annarra sjúklinga. þar
má nefna erfðaþætti (i.e. genetíska
predispositio), umhverfisþætti (d.
lyfjanotkun, útsetningu fyrir
efnum), næringarástand og síðast
en ekki síst sýkingar. Þar hafa bæði
bakteríur, veirur og parasitar komið
til álita. Verður tæpt á þeim helstu
hér á eftir.
Sárasótt(syphilis) kemur
fyrir í mismunandi tíðni eftir því
hvort menn eru gagn- eða
samkynhneigðir. Einnig hefur verið
sýnt fram að að þeir hommar er
fengu alnæmi höfðu oftar fengið
sárasótt(68%) en einstaklingar í
viðmiðunarhópum meðal homma
(36%). Menn töldu því hugsanlegt
að sýking með T.pallidum gæti
hugsanlega átt þátt í meingerð
alnæmis. Þó var bent á að þessar
tölur kynnu að vera afleiðing þess að
þeir hommar er fengu alnæmi voru
að jafnaði fjöllyndari en aðrir. Því
væri ekki orsakasamband milli
sárasóttar og myndunar alnæmis,
enda þótt tölfræðileg tengsl væru til
staðar. í dag er seinni skýringin
talin líklegri.
Veirusýkingar. Vitað er að
til örvunar á frumudrepandi
eitilfrumum þurfa að koma til
boðefni frá T hjálparfrumum,
svonefnd lymphokín. Með sýkingu
á T hjálparfrumum getur þannig
dregið úr frumubundinni
ónæmissvörun, sem einkum er
beitt gegn sveppum og veirum.
Menn hafa velt fyrir sér
hvort sýking með CMV kunni að
eiga þátt í myndun alnæmis og/eða
KS. Nær allir alnæmissjúklingar
eru með mótefni gegn CMV og
faraldrar af CMV sýkingum komu
á undan alnæmi í Bandaríkjunum.
Síðast en ekki síst eru markfrumur
CMV og HIV að hluta hinar sömu.
Þetta, ásamt þeirri vitneskju að
HIV sýkir greiðiegar örvaða
lymphocyta in vitro hefur vakið
grunsemdir um að CMV kunni að
eiga einhvem þátt í meingerð
sjúkdómsins. Sýnt hefur verið
fram á að tíðni KS meðal nýmaþega
er mun hærri en búast mætti við, og
hefur það verið sett í samband við
tíðar CMV sýkingar í
nýmaþegunum. Einnig hefurverið
sýnt fram á tengsl milli algengis á
KS sem fyrsta einkennis alnæmis
og sýkingatíðni með CMV. Til
dæmis hafa hlutfallslega mun færri
eiturlyfjaneytendur merki um
CMV-sýkingu en hommar, enda er
nýgengi KS meðal eiturlyfja-
neytenda mun lægra. Síðast en ekki
sístfernýgengi KS lækkandi meðal
hommasemsmitaðireruafHIV og
helst sú lækkun í hendur við
fækkun CMV sýkinga í þeirra
röðum(31)
Sýkingar með lifrarbólgu-
veiru af B stofni (HBV) hafa veriö
settar í samband við brenglanir á
ónæmissvörun. Sýnt hefur verið
fram á að hlutfall T hjálpar-/T
bælifruma hefur lækkað í
sjúklingum með bráða sýkingu af
völdum HBV og einnig í
einkennalausum berum. Fjöldi T
hjálparfruma er venjulega innan
eðlilegra marka, en fjöldi T
bælifruma er aukinn. Gildi á IL-2
eru lækkuð og er það í samræmi við
það sem áður er sagt. Hugsanlegt er
að þessi ónæmisbrenglun geri
menn næmari fyrir HIV sýkingu. Á
það verður þó að benda, að enda þótt
flestir alnæmissjúklingar hafi í
blóði sínu mótefni gegn HBV, er
ekkert sem bendir til að veiran haldi
lengur til í þeim en öðrum sem
smitast af henni.
Epstein-Barr veiran(EBV)
hefureinnig Iegið undirgrun um að
eiga þátt í meingerð alnæmis. Vitað
er að bráðar sýkingar með EBV
valda brenglun á frumubundnu
ónæmissvari og stjómun ónæmis-
viðbragðariðlasteinnig.Álitiðerað
tengsl séu milli vissra sjúkdóma er
koma fyrir í alnæmissjúklingum og
sýkinga með EBV. Má þar nefna
lymphoid interstitial pneumonitis
(í börnum) og lymphoma(31).
Talið er að samband sé milli EBV
og lymphoproliferatífra sjúkdóma
í ónæmisbældum einstaklingum.
Einnig hefur verið sýnt fram á að
EBV umbreyttir(transformeraðir)
lymphoblastar eru næmir fyrir HIV
smitun in vitro. Áhrif sambýlis
þessara veira eru hins vegar ekki
þekkt.
Nú er ljóst orðið að ýmsir
þættir í frumubúskap hýsil-
frumunnar sjálfrar geta haft áhrif á
fjölgun HIV. Hefðbundin örvun T
fruma vegna sýkingar getur örvað
HIV fjölgunina eins og áður hefur
verið minnst á, en auk þess geta
svonefndir trans activating
factorar (sem framleiddir eru af
ýmsum veirum, þ.á.m. HSV 1 og 2,
12
LÆKNANEMINN 1/1988-41. árg.