Læknaneminn - 01.10.1991, Page 12

Mynd 4a. Brunaör á baki og rassi. Mynd 4b. Jobskin ™ þrýstingsumbúðir. Mynd 4c. Eftir 71/2 mánaða meðferð
með Jobskin™
endurhæfingarmeðferð. Þessi þáttur brunameðferðar,
þ.e.a.s. hinn andlegi þáttur, hefur á síðari árum fengið
æ stærra hlutverk í brunameðferðinni.
Sú leið, sem best hefur gefist til að koma í veg
fyrir vandamál við meðferð meiriháttar bruna, er að
fjarlægja dauðan vef innan 3ja-4ra sólarhringa og loka
brunasárunum með eigin húðgræðiingum. Við meira
en 50% bruna er þetta að jafnaði ekki hægt, en til að
leysa þann vanda verður þá að grípa til þess ráðs að
nota líkhúð eða gervihúð. Vegna ónæmisbæiingar
endist húð af öðrum einstaklingi lengur en hjá frískum
og er því næst besta lausn. Kínverjar hafa náð mjög
góðum árangri í meðferð á stærstu brunum með
líkhúð. Þá eru brunasárin þakin með líkhúð, sem síðan
er fjarlægð smátt og smátt og fyllt f eyðurnar með eigin
húðgræðlingum. Nokkur afturkippur hefur komið í
notkun líkhúðar, a.m.k. á Vesturlöndum af ótta við
eyðni. Húðræktun er nýjasta aðferð til að þekja
brunasár með eigin húð hinns brennda. Þá er tekin
húðflaga eða flögur, strax í byrjun meðferðar, sett í
sérstakan næringarvökva, látnar vaxa í nokkrar vikur
og síðan fluttar á brunasárin. Sú húð, sem þannig fæst,
hefur þó ekki alla eiginleika venjulegra húðgræðlinga,
og er því lakari kostur, en getur bjargað lífi við stærstu
bruna, sérlega á börnum.
Sé af einhverjum ástæðum ekki hægt að
fjarlægja allan dauðan vef í einu, er dauði vefurinn
fjarlægður í áföngum og húð flutt á sárin jafnóðum.
Það tekur lengri tíma og á meðan er hinn brenndi í
hættu vegna sýkingar og annarra þátta bruna-
veikinnar. Meðferð á stórum bruna, er því kapphlaup
milli uppbyggjandi og eyðandi afla.
Takist ekki að loka brunasárunum innan 3ja - 5
sólarhringa er sýking óhjákvæmileg. Hún stafar
oftast af sýklum, sem hinn brenndi hýsir sjálfur, eða
aðrir í umhverfi hans, úðasmit er talið hafa minna vægi
en snertismit. Að sjálfsögðu ber að viðhafa stranga
smitgát, og einangra þarf hinn brennda. í fyrstu til að
verja hann fyrir sýkingu, og síðar til að vama sýkingu
frá honum. Best er að meðhöndla stóra bruna á
sérstökum brunadeildum, en þar sem ekki er
grundvöllur fyrir slíka deild, vegna fólksfæðar, þarf
að vera einangrunaraðstaða til að meðhöndla
meiriháttar bruna. Hér á landi er einangrunaraðstaða
fyrir lostmeðferð á gjörgæsludeild Landspítalans, og
einangrunaraðstaða til framhaldsmeðferðar á
lýtalækningadeild.
Enn eru menn ekki á eitt sáttir um það, hvort
gefaeigi brunasjúklingum fyrirbyggjandi sýklalyfja-
meðferð eða ekki. Sé það gert er venjulega gefið
penicillin, 2-3 fyrstu sólarhringana.
Algengustu sýklar í brunasárum eru
stafylococcar, en nánast allir sýklar, sem finnast í og
á líkamanum, geta margfaldast í brunasárum. Sökum
ónæmisbælingarinnar geta meinlitlir eða hversdags-
lega meinlausir sýklar valdið lífshættulegum
sýkingum, og á brunadeildum koma oft upp stofnar,
semeruónæmirfyrirflestumsýklalyfjum. Þaðerekki
eingöngu tegund sýklanna, sem ræður því hve
alvarleg sýkingin er, heldur líka sýklafjöldinn.
Tegund sýklanna má finna með því að rækta ur sárinu,
en sýklafjöldinn finnst með því að telja sýklana í
ákveðnu magni af vef. Sé grunur um blóðeitrun, þarf
að rækta úr blóði. Blóðeitrun (septicemia) er
10
LÆKNANEMINN 2 1991 44. árg.