Læknaneminn - 01.04.1997, Qupperneq 36

NÁRAKVIÐSLIT Síðari hluti
- Meðferð og horfur -
Fritz H. Berndsen 1), Tómas Guðbjartsson 2), Jónas Magnússon 3)
INNGANGUR
I fyrri grein var fjallað um orsakir og helstu gerðir
nárakviðslita. I þessari grein verður fjallað um meðferð
nárakviðslita, ábendingar fyrir aðgerð, árangur með-
ferðar og fylgikvilla. Síðasta áratug hefur mikil breyting
orðið á meðferð nárakviðslita og nýjar aðgerðir skotið
upp kollinum, þar á meðal aðgerðir með neti og kvið-
sjá. Ekki er sama hvaða aðgerð verður fyrir valinu því
sífellt fleiri rannsóknir staðfesta að árangur skurðað-
gerða er breytilegur með allt að tuttugufaldan mun á
tíðni endurtekinna kviðslita. Arangur aðgerðarinnar er
auðvitað það sem skiptir sjúklinginn mestu máli en er
ekki síður mikilvægur í efnahagslegu tilliti þar sem að-
gerðir við nárakviðsliti eru jafn algengar og raun ber
vitni og flestir sjúklingarnir á besta aldri.
ÁBENDINGAR FYRIR SKURÐAÐGERÐ
Skurðaðgerð er eina lækningin við nárakviðsliti og í
langflestum tilvikum ber að ráðleggja sjúklingum hana
[1,2]. Aðgerðin er hættulítil en skurðdauði eftir nára-
kviðslitsaðgerð er nánast 0 (0.1% samkv. nýrri sænskri
rannsókn)[3,4]. Skurðdauði við bráðaaðgerð, þar sem
garnastífla hefur átt sér stað er hinsvegar 3-10%[3,5].
Áður en sjúklingur með nárakviðslit er tekinn til að-
gerðar eru margir þættir sem raka verður tillit til. Ann-
arsvegar þarf að meta hve mikil óþægindi og verki
sjúklingurinn hefur og hversu mikið nárakviðslitið háir
honum í daglegu lífi. Hinsvegar þarf að meta hættuna
Fritz Berndsen sérfrœðingur í skurðlœkningum í Karlskrona,
Svtþjóð.
Tómas Guðbjartsson stundar fi-amhaldsndm í skurðlakningum í
Helsingjaborg, Svíþjóð.
Jónas Magnússon er prófessor í handlœknisfrœði við læknadeild
Háskóla Islands og forstöðulaknir handUknisdeildar Land-
spítala.
á því að görn eða netja festist í haulnum en það getur
valdið drepi í görn og/eða garnastíflu.
I þessu sambandi er rétt að hafa í huga að hætta á
garnastíflu er meiri hjá gamalmennum en ungum en
minni við miðlæga haula en hliðlæga. Konur hafa
hærra hlutfall lærishaula en karlar og ber að meðhöndla
allar konur með nárakviðslit með aðgerð þar sem líkur
á garnastíflu í lærishauli eru meiri en í nárahauli. Nára-
kviðslit hjá börnum eru algeng og þá sérstaklega hjá
fyrirburum en þriðjungur fyrirbura sem fæðast léttari
en 1.000 g hafa kviðslit [6]. Oll börn með nárakviðslit
ber að meðhöndla með aðgerð og börn yngri en 6 mán-
aða ber að meðhöndla eins fljótt og kostur er vegna
hærtu á garnastíflu. Við læknisskoðun getur verið erfitt
að fá fram kviðslitið en ef foreldrar lýsa einkennum
kviðslits (fyrirferð) þá dugar það sem ábending fyrir að-
gerð.
Ekki er óalgengt að sjúklingar korni inn á bráðamót-
töku með netju eða görn fasta í nárakviðsliti og jafnvel
með einkenni garnastíflu. Oft gengur að ýta inn hauln-
um eftir að sjúklingnum hefur verið gefið verkjastill-
andi og róandi lyf. Ef það tekst og sjúklingurinn er ekki
meðtekinn þá má bíða með aðgerð til næsta aðgerðar-
dags en ef ekki gengur að ýta inn haulnum þá krefst
það bráðrar aðgerðar.
Fyrir þá sjúklinga sem hafa óþægindi en af einhverj-
um ástæðum ekki er treyst í aðgerð, eru til s.k. haulbelti
(truss) sem eru sérhönnuð belti sem eiga að halda
haulnum inni í kviðarholi (mynd 1). Haulbelti eru
töluvert notuð í Bretlandi en það er frekar talið stafa af
slæmu aðgengi að skurðaðgerð en hinu að beltin séu
góð lausn og talið er að beltin auki jafnvel líkur á fylgi-
kvillum [7].
Helstu skurðaðgerðir
Italskur skurðlæknir að nafni Edoardo Bassini
LÆKNANEMINN
34
1. tbl. 1997, 50. árg.