Læknaneminn - 01.04.1997, Blaðsíða 80

Arnar Víkingsson
Tafla 2. framhald afsíðustu síðu

AZATHIOPRÍN
Eiginleikar: Góð virkni í ýmsum bandvefssjúkdómum, varalyf í liðagigt.
Aukaverkanir: Tíðar. Meltingafæraóþægindi mergbæling hækkuð lifrarpróf (hepatitis fátíður) Alvarlegar: Eitlakrabbamein?
Varúð: AJlopurinól hækkar verulega blóðþéttni azati- oprines.
SLammtar: 50 mg x 1 í fyrstu. Má auka skammt í allt að 200 mg á dag (2.5 mg/kg).
Eftirlit: Blóðhagur á 2-4 vikna fresti við allar hækkanir á lyfjaskammti, síðan á 1-3 mán fresti.
GULLSPRAUTUR
Eiginleikar: Getur framkallað algjöran bata í iktsýki (sjaldan). Lyfjaáhrif lengi að koma fram, aukaverkanir al- gengar.
Aukaverkanir: Tíðar: Munnsár, hiiðútbrot, kláði Alvarlegar: Mergbæling (< 10%), jafnvel aplastiskt blóðleysi (mjög fátítt) membraneous glomerulonephritis pneumonitis (< 1%)
Skammtar: Fyrsti skammtur 10 mg í vöðva, fylgjast með sjúklingi í 30 mín. út af hugsanlegum vasomo- tor viðbrögðum (nítrat-líkum). Framhalds- skammtur 25 mg í eitt skipti og síðan 50 mg í vöðva vikulega í 16-20 vikur, síðan hægt að Iengja tímann milli sprautugjafa um eina viku í senn. Viðhaldsskammtur 50 mg á 4-6 vikna fresti.
Eftirlit: Blóðhagur og „dipstick“ á þvagi á 2ja vikna fresti í 16-20 vikur, síðan við aðra hverja sprautugjöf.
GULL TIL INNTÖKU
Eiginleikar: Þolist mun betur en gull í sprautuformi. Lyíja- virkni er hins vegar minni.
Aukaverkanir: Meltingafæraóþægindi langalgengust. Sömu aukaverkanir og af gullsprautum, en miklu sjaldnar.
Skammtar: 3mg x 1-2 á dag.
Eftirlit: Blóðhagur og þvagskoðun á 1 -3ja mánaða fresti.
Frh. á nastu síðu
6 til 12 mánaða frá því að liðbólgur byrjuðu. Þegar lið-
skemmdir hafa myndast virðist meinsemdin í viðkom-
andi lið vera orðin það „þroskuð“ að notkun bremsu-
lyfja hefur takmörkuð áhrif. 1 ljósi þessarar upplýsinga
hafa meðferðaráherslur í iktsýki breyst. Almennt er við-
urkennt í dag að tii að draga úr eða koma í veg fyrir lið-
bólgur og liðskemmdir í iktsýki sé nauðsynlegt að hefja
meðferð með bremsulyfjum sem fyrst eða um leið og
sjúkdómsgreining liggur fyrir. Val á bremsulyfi ræðst af
ýmsum þáttum, s.s. aldri, starfi, öðrum heilsufars-
vandamálum og því hversu illvíg iktsýkin er talin vera.
Fyrir yngri sjúklinga er mikilvægt að meðhöndla kröft-
uglega til að viðhalda fullri starfsorku en það er síður
mikilvægt hjá eldri sjúklingum. Þeir eldri þola hins
vegar sum gigtarlyfin verr og heilsufarsvandamál eins
og magasár, lifrarsjúkdómur, nýrnabilun og mergbilun
hafa áhrif á val gigtarlyfs. Ekki er alltaf hlaupið að því
að meta hversu illvíg iktsýkin verður. Þeir þættir sem
hafa mest forspárgildi fyrir slæmar horfur eru (2): 1.
Margir bólgnir liðir. 2. Viðvarandi liðbólgur þrátt fyr-
ir lyfjameðferð. 3. Liðskemmdir á röntgenmynd. 4.
Einkenni frá öðrum líffærakerfum en stoðkerfi. 5.
Gigtarhnútar. 6. Gigtarþáttur í blóði. 7. IgA gigtar-
þáttur í blóði (3). 8. HLA DR undirflokkur af ákveð-
inni gerð (4).
Lyfjameðferð í iktsýki
Eftir fyrstu heimsókn sjúklings til læknis er eðlilegt
að reyna meðferð með bólgueyðandi gigtarlyfi, á meðan
beðið er eftir niðurstöðum blóð- og röntgenrannsókna.
Bólgueyðandi gigtarlyf draga úr liðbólgu með því að
hamla myndun bólguhvetjandi prostaglandína og hafa
jafnframt verkjastillandi áhrif. Hins vegar draga þau lít-
ið eða ekkert úr liðskemmandi áhrifum sjúkdómsins og
ættu því aldrei að notast ein sér í iktsýki, nema í allra
vægustu tilfellunum. Sömu reglur gilda um val á bólgu-
eyðandi gigtarlyfi, skömmtum og frábendingum og
nefndar voru í „Meðferð gigtsjúkdóma - Fyrri hluti”.
Þegar niðurstöður rannsókna liggja fyrir þarf að taka
afstöðu til bremsulyfjatneðferðar. Ef allsherjar mat á
ástandi og horfum sjúklings benda til vægrar iktsýki
kæmi til greina að nota hydroxychloroquine, sem hefur
þann ótvíræða kost að þolast betur og þurfa minnst eft-
irlits af öllum bremsulyfjunum. Sjúklingar með með-
alslæma eða slæma iktsýki þurfa kröftugri bremsulyfja-
meðferð. Flestir gigtarsérfræðingar myndu velja met-
hotrexate sem fyrsta kost en sulfasalazine kæmi einnig
LÆKNANEMINN
78
1. tbl. 1997, 50. árg.