Læknaneminn - 01.04.1997, Blaðsíða 75

Um meinferli og orsakir sóra (psoriasis)
Þessar niðurstöður renna stoðum undir þá tilgátu að
sóri sé sjálfsofnæmissjúkdómur, sem M-prótín jákvæð-
ir streptókokkar geta komið af stað (14). Þessi tilgáta
gerir ráð fyrir að í heilbrigðum einstaklingum séu
óreyndar T frumur með viðtaka sem er sértækur fyrir
þær vækiseiningar sem eru sameiginlegar með keratíni
og M-prótínum streptókokka. Óreyndar T frumur
komast hins vegar einungis út úr blóðrás inn í eitilvefi,
en ekki út í „útlæga“ vefi eins og húð. Eftir sýkingu af
völdum M-prótín jákvæðra streptókokka geta þessar
frumur hins vegar þroskast T minnisfrumur með sér-
tækni fyrir áðurnefndum vækiseiningum keratína. Auk
ofurvækja sem streptókokkarnir framleiða og geta auð-
veldað útrás T fruma inn í húð, komast T minnisfrum-
ur einnig inní húð og aðra vefi án þess að vera örvaðir
af ofurvækjum. Mynd 5 sýnir í hnotskurn tilgátu oldt-
ar um orsakaferli sóra, sem hefur þegar vakið talsverða
athygli á alþjóðlegum vettvangi (17).
Ljóst er að allir fá sýkingar af völdum p-hemólýtískra
streptókokka, en einungis um 2% fá sóra. Erfðaþættir
ráða því greinilega miklu um tilurð sjúkdómsins, enda
er vitað að sjúkdómurinn er ættlægur og tengist m.a.
vissum arfgerðum HLA sameinda eins og flestir aðrir
sjálfsofnæmissjúkdómar. Líklegt er að fleiri en einn
arfgengur eiginleiki ráði því hvort streptókokkasýking-
ar framkalla sóra, og hugsanlegt er að mismunandi
erfðaþættir séu að verki í einstökum ættum. Þær rann-
sóknir sem við erum nú að hefja beinast að því að
greina þá erfðaeiginleika sem geta orsakað sóra, og
hvernig samspili þeirra við streptókokkasýkingar er
háttað.
HEIMILDASKRA
1. Psoriasis - Centenary review. L. Fry. Br J Derm 1988, 119; 445-461.
2. Charater ization of mononuclear cell infiltrares in psoriatic lesions.
J.R. Bjerke, H.K. Krogh, R. Matre. Br J Derm 1978, 71; 340-343.
3. Epidermal T lymphocytes and HLA-DR expression in psoriasis.
B.S. Baker, A.F. Swain, L. Fry, H. Valdimarsson. Br J Derm 1984,
110; 555-564.
4. Epidermal T lymphocytes and dendritic cells in chronic plague
psoriasis: The effects of PUVA treatment. B.S. Baker, A.F. Swain,
H. Valdimarsson, L. Fry. Clin Exp Immunol 1985, 61; 625-634.
5. The effects of topical treatment with sterioids on epidermal T
lymphocytes and dendritic cells in psoriasis. B.S. Baker, A.F. Swain,
CEM GrifFiths, J. N. Leonard, L. Fry, H. Valdimarsson, Scand J
Immunol 1985, 22; 471-477.
6. Clerance of psoriasis with low dose cyclosporin. GMC Griffiths,
A.V. Powles, J.N. Leonard, B.S. Baker, H. Valdimarsson, L. Fry. Br
Med Journal 1986, 293; 731-732.
7. Psoriasis: a disease of abnormal keratinocyte proliferation induced
by T lymphocytes. H. Valdimarsson, B.S. Baker, I. Jónsdóttir, L.
Fry. Immunol Today 1986, 7; 256-259.
Cutivat
Giaxo Wellcome
Kraltmikill
húðsteri u
EINU SINNI Á DAG VIÐ EXEMI
KREM; SMYRSLI; Eiginleikar: Flútíkasónprópíónat er sykursteri með
kröftuga bólgueyðandi verkun (flokkur III) en bælandi áhrif á nýmahettus-
tarfsemi eru lítil þegar lyfið er borið á húð (sjá kaflann um varúð).
Ábendingar: Húðsjúkdómar sem þurfa staðbundna sterameðferð. svo sem exem, ofnæmi,
kláði prurigo nodularis, psoriasis (þó ekki útbreiddur psoriasisskellur), staðbundinn helluroði
(discoid Iupus erythematosus), skordýrbit, hitabólur og taugahúðkvillar (neurodermatoses).
Stuðningsmeðferð við sterainntöku við erythroderma generalisata.
Erábendingar: Húðsýkingar af völdum baktería, sveppa eða veira. Rosacea, þrymlabólur
(acne vulgaris), kláði kringum endaþarm og á kynfærum (perianal og genital pmritus).
Húðútbrot hjá bömum innan 1 árs, þ.m.t. bleiuútbrot.
Meðganga og brjóstagjöf: Lyfið ætti ekki að nota á meðgöngu nema brýna nauðsyn beri til.
Ekki er líklegt að lyfið finnist í brjóstamjólk við venjulega notkun.
Aukaverkanir: Sjaldgœfar (0,1 - 1%); Húd: Staðbundinn sviði eða kláði, húðþynning,
útvfkkun á æðum í húð, húðslit, sýkingar.
Mjög sjaldgœfar (< 0,1%): hmkirilar: Bæling á starfsemi nýmahetttna. Húð: Litabreytingar,
óeðlilegur hárvöxtur og ofnæmi.
Dæmi em þess að einkenni húðsjúkdóma versni við notkun sykurstera. Beri á ofnæmi skal
notkun lyfsins strax hætt.
Milliverkanir: Engar þekktar.
Varúð: Langvarandi notkun lyfsins í miklu magni, sem borið er á stór húðsvæði, getur valdið
bælingu á nýmahettustarfsemi. Ólíklegt er að slíkt gerist nema ef lyfið er borið á yfir 50% af
líkamsyfirborði fullorðinna eða meira en 20 g eru notuð daglega. Hjá börnum getur frásog
sykurstera verið hlutfallslega meira og því aukin hætta á almennum aukaverkunum. Forðast ber
að nota iyfið um langan tíma í andlit og gæta skal þess að lyfið komi ekki í augu. Ef sýking
berst í húðsvæði sem verið er að meðhöndla er þörf á viðeigandi sýklalyfjameðferð. Ef
sýkingin breiðist út þarf að hætta notkun lyfsins. Auknar líkur em á sýkingu ef ógegndræpar
umbúðir em notaðar.
Notkun: Krem 0,5 mg/g: Við exemi: Berist á í þunnu lagi, 1 sinni/dag.
Við öðrum ábendingum: Berist á í þunnu lagi 2svar/dag.
Smyrsli 0,5 míkróg/g: Berist á í þunnu lagi tvisvar á dag.
Pakkningar og verð (jan'97): Krem 0,5 mg/g: 30 g - 1216 kr.; 100 g - 3257 kr.
Smyrsli 50 míkróg/g: 30 g -1216 kr.; 100 g - 3257 kr.
GlaxoWellcome
LÆKNANEMINN
73
1. tbl. 1997, 50. árg.