Læknaneminn - 01.04.1997, Blaðsíða 81

Meðferð gigtsjúkdóma - seinni hluti - Sjálfsofnæmissjúkdómar
til greina. Önnur bremsulyf kæmu frekar til álita ef frá-
bendingar væru fyrir notkun ofannefndra lyfja, lyfin
þyldust illa eða gæfu ekki þann árangur sem vonast var
eftir. Samtímis notkun tveggja eða fleiri bremsulyfja
(fjöllyfjameðferð) nýtur vaxandi vinsælda en tvíblindar
rannsóknir á árangri fjöllyfjameðferðar eru enn sem
komið er ekki margar (5-7). Fjöllyfjameðferð kemur
helst til álita þegar meðferð með einu bremsulyfi dreg-
ur úr sjúkdómsvirkni en ekki nægjanlega, þannig að
viðbótarlyf gæti gert herslumuninn. Fjöllyfjameðferð
er einnig stundum beitt strax í upphafi þegar um illvíga
iktsýki er að ræða og líklegt þykir að meðferð með einu
bremsulyfi muni ekki duga. f fjöllyfjameðferðum hafa
methotrexate og hydroxychloroquine verið vinsælustu
kostirnir. Flydroxychloroquine vegna þess að auka-
verkanir skarast lítið við aukaverkanir annarra bremsu-
lyfja, og methotrexate vegna þess að þægilegt er að tít-
rera lyfjaskammt að þoli og þörfum. Fyrirfram mætti
búast við að fjöllyfjameðferð með 2 lyfjum sem hafa
áþekkar aukaverkanir gangi illa upp. Nýlegar Iyfja-
rannsóknir þar sem methotrexate og sulfasalazine voru
notuð samtímis sanna að svo þurfi ekki að vera. Bæði
þessi lyf geta valdið mergbælingu , lifrarbólgu og
ógleði en samtímis notkun þessara lyfja jók ekki á þess-
ar eða aðrar aukaverkanir hjá iktsýkissjúklingunum (5).
Syknrsterar eru oft notaðir í iktsýki. Ekki er ljóst
hvort sykursteragjöf dregur eingöngu úr liðverkjum og
liðbólgu eða hvort þeir jafnframt hindri liðskemmdir
(2). Notkun þeirra takmarkast f.o.f. af ótta við auka-
verkanir þeirra (sjá töflu 2). Notkunarmynstur á sykur-
sterum er margvíslegt. Inndœling í einstaka liði gefur oft
dramatískan, tímabundinn bata sem stendur í 1-3
mánuði. Slík sprautumeðferð er einkum notuð þegar
einn eða noklcrir liðir valda óþægindum og trufla dag-
legar athafnir sjúklingsins langt umfram aðra bólgna
liði. Eins er sprautumeðferð beitt þegar einn eða
nokkrir liðir svara illa lyfjameðferð sem annars hefur
gefið góða raun. Tafla III í „Meðferð gigtsjúkdóma -
Fyrri hluti“ sýnir mismunandi tegundir stera til inn-
dælingar. Tríamcinólón hexacetonide (Lederspan) og
betametasón (Diprospan) eru kjörlyf þegar dælt er í liði
frekar en í mjúkvefi (8). Eftir inndælingu á sjúklingur-
inn að hafa liðinn í algjörri hvíld í sólarhring og nota
hann sparlega í allt að 2 vikur. Arangur sprautumeð-
ferðarinnar er þá mun betri (9). Skammtíma predn-
isólón meðferð er beitt þegar liðagigtin versnar skyndi-
lega eða hjá sjúklingum sem eru nýbyrjaðir á bremsu-
Tafla 2. fratnbald afsíðustu síðu

CYCLOSPORIN A
Eiginleikar: Verkunarmáti frábrugðinn öðrum bremsulyfj- um. Lítil mergbælandi áhrif.
Aukaverkanir: Tíðar: Meltingafæraóþægindi, háþrýsting- ur, höfúðverkur, titringur, dofi, hárvöxtur, of- holdgun í góm, skert nýrnastarfsemi. Alvarlegar: Nýrnaskemmdir
Ath! Milliverkun Cyclosporin A og bólgueyðandi gigtarlyfja: Skert nýrnastarfsemi.
Skammtar: 2.5-5 mg/kg/dag. Hætta á alvarlegum nýrna- skemmdum eru litlar í þessum skömmtum.
Eftirlit: Kreatínín á 2ja vikna fresti í fyrstu, síðan mán- aðarlega. Blóðhagur , K+ og ASAT á 2-3ja mánaða fresti. Mæla blóðþrýsting við hverja komu.
CYCLOPHOSPHAMÍÐ
Eiginleikar: Mjög kröftugt ónæmisbælandi lyf.
Aukaverkanir: Tíðar: Meitingafæraóþægindi, þreyta, hárlos, ófrjósemi, hemorrhagískur cystitis, mergbæling, krabbamein. Alvarlegar: Mergbæling, sýkingar ófrjósemi, krabbamein pneumonitis. Ath! Hætta á ófrjósemi og blöðrukrabbameini er minni við i.v. púlsmeðferð samanborið við töflugjöf.
Skammtar: Töflugjöf: 1-2 mg/kg/dag. Púlsmeðferð: 0.5 -1.0 gm í æð á 3-4ja vikna fresti.
Eftirlit: Blóðhagur og deilitalning á 1-2 vikna fresti í fyrstu. Blóðhagur, deilitalning, þvagskoðun á 2-4ja vikna fresti.
PREDNISÓLÓN
Eiginleikar: Breiðvirkt, verkar fljótt (innan nokkurra daga).
Aukaverkanir: Tíðar: Cushingoid útlit, þyngdaraukning, bjúgur, versnun í sykursýki beinþynning, hækkun á blóðfitu, ský á auga, myopadiia, þynning á húð, marblettir, þunglyndi/mania. Alvarlegar: Beinþynning, avascular necrosis í beini, sýkingar.
Skammtar: Breytilegir.
Frh. á nœstn síðu
LÆKNANEMINN
79
1. tbl. 1997, 50. árg.