Læknaneminn - 01.04.2005, Blaðsíða 27

Mynd 1:
Mynd A er tölvusneiðmynd af hnykli sem tekin
var í fyrrí komu sjúklings á BMT. Ef vel er að
gáð má greina byrjandi drep í vinstra hnykil-
hveli. Mynd B er tölvusneiðmynd sem tekin var
i seinni komu sjúklings á BMT. Þar sést greini-
lega stórt drep í vinstra hnykilhveli.
og því var ákveðið að leggja hann inn á gjörgæsludeild. Hann
varð ruglaður og ósamvinnuþýður á gjörgæslu og blóðþrýst-
ingur mældist 200/120 og púls um 50/mín, en þetta eru merki
um yfirvofandi heilavefshaulun (herniation). Settur var inn keri
(dren) í heilahólf til að létta á hækkuðum heilaþrýstingi (intracer-
ebral pressure). Sjúklingur var í sex daga á gjörgæslu. Hann var
settur á sýklalyfið cefazolin (Kefzol®) vegna kerans en fékk auk
þess sýklalyfið cefuroxim (Zinacef®) vegna lungnabólgu í
legunni. Hann var áfram með hækkaðan blóðþrýsting og var
settur á blóðþrýstingslyfið labetalo! (Trandate®). Sjúklingurinn
hresstist mikið næstu dagana. Endurtekin TS-höfuð á fimmta
degi sýndi eðlilega víð heilahólf. Sjúklingur fluttist á taugadeild-
ina á sjötta degi. Hann var þá enn með mikinn höfuðverk sem
versnaði við hóstaköst. Hann var á þessum tímapunkti orðinn
fullskýr og áttaður. Skoðun heilatauga var eðlileg fyrir utan lömun
í vinstri m. rectus lateralis augans, er varð vegna togs á abduc-
e/is-tauginni en hún liggur um alllangan veg í kúpubotni. Sjúk-
lingurinn kvartaði um tvísýni við að horfa niður og til vinstri.
Kraftar og skyn í útlimum voru eðlilegir og samhverfir. Nokkuð
bar á erfiðleikum við víxlhreyfingar (dysdiadochokinesia) og
klaufsku (ataxia) við fingur-nef- og hæl-hné-próf báðum megin
en einkennin voru meiri vinstra megin. Sjúklingur var óstöðugur
þegar hann stóð kyrr og við gang auk þess sem úthald var
almennt lítið. Gerð var heilablóðþurrðar-uppvinnsla á taugadeild.
Fastandi blóðfitur og blóðsykur voru eðlileg. TS-æðamyndataka
af hálsæðum og ómun af hálsæðum og heilaæðum var eðlileg.
Hjartaómun sýndi væga vinstri slegilstækkun (merki um langvar-
andi háþrýsting), góðan samdrátt og engar segalindir sáust.
Taugasálfræðileg skimun 16 dögum eftir innlögn var nær eðlileg,
þó greindust erfiðleikar með óyrt minni og orðaflæði.
Gangur eftir útskrift:
Sjúklingur útskrifaðist á Grensás til frekari endurhæfingar 23
dögum eftir innlögn. Hann var kominn á blóðflöguhamlandi
meðferð með asetylsalisýlssýru (Magnýl®) 75mg 1 x 1 og dipyri-
damol (Persantin retard®) 200mg 1x2, auk blóðþrýstingslyfs-
ins metoprolol (Seloken ZOC®) 47,5mg 1x1. Hann var í þrjár
vikur á Grensási og tók miklum framförum í göngugetu, jafnvægi
og úthaldi. Tvísýni minnkaði talsvert en var ekki horfin við
útskrift.
Umræða
Hnykillinn (cerebellum) er gjarnan nefndur þögult svæði heilans.
Er það vegna þess að ekki er hægt að skynja raförvun á honum
og örvunin framkallar venjulega enga hreyfingu á líkamanum. Sé
hnykillinn á hinn bóginn numinn á brott brenglast hreyfingar
líkamans verulega. Hlutverk hans er að tímasetja hreyfingarnar
þannig að hraðar og flóknar hreyfingar verði mjúkar og
nákvæmar. Einnig sér hnykillinn um að stjórna styrk vöðvasam-
dráttar þegar álag á vöðvann breytist auk þess sem hann stýrir
samspili milli agonista og antagonista vöðvahópa. Hnyklinum
berast stöðugt upplýsingar frá hreyfisvæðum heilans (motor
cortex) auk skynupplýsinga um stöðu, hreyfingu og spennu
vöðva. Hnykillinn fínstillir hreyfingar með því að bera hin ýmsu
taugaboð saman. Sé ósamræmi í hreyfingum metur hnykillinn
það og leiðréttir.
Starfrænt má skipta hnyklinum í þrjú svæði (mynd 2). Hnykil-
ormur (vermis) liggur í miðlínu hnykilsins og kemur að hreyf-
istjórnun á vöðvum í bol (axiai body). Hnykilormurinn sér um
hreyfistjórnun á hálsi, öxlum, búk og mjöðmum. í miðlægum
hluta hnykilhvela er svæði sem kemur að stjórnun hreyfinga í
útlimum. Hliðlæg svæði hnykilhvelanna vinna náið með hreyf-
istöð heilans við tímasetningu, skipulagningu og samhæfingu
flókinna og hraðra hreyfinga.
Vertnis
/
Mynd 2:
Hnykillinn séður ofan frá. I miðlínu er hnykilormurinn og sitt hvoru megin
við hann eru hnykilhvelin.
LÆKNANEMINN
2005
25