Læknaneminn - 01.04.2005, Qupperneq 96

Verkefni 3. árs læknanema
Brjóstgjöfá íslandi
í sögulegu samhengi og staðan í dag
Hjördís Þorsteinsdóttir', Geir Gunnlaugsson2.
'Læknadeíld Háskóla (slands, "Miðstöö heilsuverndar barna.
Inngangur: Brjóstamjólk inniheldur heppilegustu næringuna
fyrir ungabarnið á hverjum tímapunkti tram að 6 mánaða aldri. í
gegnum brjóstamjólkina er ónæmi gegn þarmaflóru móðurinnar
miðlað til nýburans og hefur það áhrif á ýmsar sýkingar meðan
á þrjóstagjöf stendur en auk þess hefur brjóstagjöf áhrif á lang-
tímaheilsu einstaklingsins og tengslamyndun móður og barns.
Brjóstagjöf er háð menningarlegum þáttum í samfélaginu en
Alþjóða-heilbrigðisstofnunin hefur sett fram Innocenti declar-
ation þar sem mælt er með að börn séu höfð eingöngu á brjósti
í 4-6 mánuði og með öðru fram til tveggja ára aldurs og eru
ráðleggingar á íslandi svipaðar. Markmið verkefnisins var að
kanna brjóstagjöf í sögulegu samhengi og hvernig brjóstagjöf
íslenskra mæðra er háttað í dag.
Aðferðir: Söfnun heimilda fór aðallega fram á bókasöfnum og á
veraldarvefnum. Heilsugæslustöðvar um allt land voru beðnar
um að skila inn til Miðstöð heilsuverndar barna upplýsingum úr
heilsufarsskrám um brjóstagjöf allra barna. Unnið var úr upplýs-
ingum í Microsoft ExcelÖ og tölfræðiúrvinnsla við samanburð á
mismunandi árum, landsvæðum og heilsugæsluumdæmum fór
fram í SPSSÖ.
Niðurstöður: Frá landnámi virðist brjóstgjöf hafa verið viðtekin
venja á íslandi ef undanskilin eru tímabilin frá u.þ.b. 1700-1900
og aftur 1950-1970. 98% barna fædd 1999-2001 voru á brjósti
við 1 viku aldur og þar af 92% eingöngu á brjósti. Við 6 mánaða
aldur voru 65% á brjósti og þar af 11 % eingöngu á brjósti. Við
12 mánaða aldur voru 13% á brjósti en svotil enginn eingöngu
á brjósti. Marktækur munur á tímalengd brjóstagjafar fannst á
milli þessara þriggja ára, landsvæða og heilsugæsluumdæma.
Umræða: Niðurstöðurnar ná til 62% allra barna fæddra á tíma-
bilinu og gefur því nokkuð góða mynd af stöðunni. Marktækur
munur milli ári skýrist líklega helst af skekkjuvöldum í útreikn-
ingum á tímalengd brjóstagjafar. Marktækur munur milli
mismunandi landsvæða og heilsugæsluumdæma gæti skýrst af
þeim mismunandi þjóðfélagshópum sem búa á hverju svæði en
líklega eru það aðallega persónulegir þættir sem ákvarða það
hvort börnum sé gefin brjóstamjólk eða ekki. ísland stendur
framalega miðað við margar aðrar þjóðir en verr en Svíþjóð og
Noregur. Það væri því hægt að auka samstarf og áróður enn
frekar til að ná svipuðum árangri og í Noregi og Svíþjóð.
Mónókaprín gegn sveppasýkingum
undir gervitönnum
íris Axelsdóttir', Peter Holbrook2, Ingibjörg Hjaltadóttir3, Pálmi V. Jóns-
son'3.
'Læknadeild, 2Tannlæknadeild, Háskóla islands; aÖldrunardeild Landspítala-Há-
skólasjúkrahúss.
Inngangur: Slímhúðarbólgur undir gervitönnum af völdum
Candida eru algengar hjá öldruðum. f stað fúkkalyfjameðferðar
er sótthreinsun góður kostur. Markmið rannsóknarinnar var að
kanna sótthreinsun gervitanna með fitusýrunni mónókaprín,
sem reynst hefur vel in vitro gegn sveppum.
Efni og aðferðir: 32 manns á öldrunardeild LSH tóku þátt í
rannsókninni. Sjúklingum var gert að sótthreinsa gervitennur
sínar í 5% mónókaprín lausn í a.m.k. tvær klst. í senn. Sjúklingar
voru skoðaðir í upphafi rannsóknar þar sem ástand slímhúðar
og hreinlæti gervitanna var metið og spurðar voru stuttar spurn-
ingar er vörðuðu gervitennur og munnhol. Tekin voru sýni fyrir
svepparæktun úr gómi, gervitönnum og tungu fyrir meðferð,
eftir meðferð og fjórum vikum eftir meðferð. Til ræktunar var
notaður CHROMagar Candida.
Niðurstöður: Sveppasýking er enn mjög algeng hjá öldruðum
með gervitennur. Hefur ástandið ekki batnað frá fyrri rann-
sóknum 1988-1990. Einungis 4/32 (12.5%) sjúklingum voru
með heilbrigða munnslímhúð og 21/32 (66%) var með munn-
þurrk. Að meðaltali voru 26/32 (83%) með sveppasýkingu í
munnslímhúð. Marktæk lækkun var á sveppatalningu eftir
meðferð á gervitönnum og tungu en lækkun var ekki marktæk
fyrir góm. Sveppatalning hækkaði með þriðju sýnatöku sem
bendir til þess að mónókaprín hafi ekki langtímaáhrif. Efnið virk-
aði betur á hreinar tennur.
Ályktun: Vegna algengi sýkingar og munnþurrks og ástands
munnslímhúðar og gervitanna eru lífsgæði þessa sjúklingahóps
skert. Mónókaprín sýndi virkni á sýkingum, en nauðsynlegt er að
þróa efnið frekar og prófa aftur í klínískri rannsókn. Enn fremur
er þörf á frekari athugunum á öðrum þáttum munnheilbrigðis,
t.d. munnþurrki og ástandi slímhúðar og gervitanna.
Algengi og nýgengi sykursýki og efnaskipta-
villu á íslandi
Jóhannes Bergsveinsson', Thor Aspelund2, Rafn Benediktsson1’2'3.
'Læknadeild Háskóla íslands, "Hjartavernd, aLSH Innkirtladeild
Inngangur: Algengi og nýgengi sykursýki og efnaskiptavillu
(Metabolic Syndrome) hefur aukist gríðarlega í hinum vestræna
heimi en einnig í svoköliuðu þróunarlöndum. Á síðustu árum
hafa verið lögð til ný og mismunandi greiningarskilmerki fyrir
sykursýki sem leitt hefur til ósamræmis hvað algengistölur
varðar. Tilgangur þessarar rannsóknar er að meta algengi og
nýgengi sykursýki af tegund 2 (SS2) og efnaskíptavillu á fslandi
á tímabilinu 1967-2002 með mismunandi greiningarskilmerkjum
(WHO’85, ADA’97, WHO’85).
Efniviður og aðferðir: Notuð voru gögn úr þremur rann-
sóknum Hjartaverndar: Hóprannsókn Hjartaverndar, Afkom-
endarannsókninni og Rannsókn á ungu fólki. Alls voru þetta
16.184 einstaklingar 7.747 karlar og 8.437 konur. Skoðað var
aldursbilið 45-64 ára. Rannsóknatímabilinu var skipt niður í fimm
LÆKNANEMINN
2005