Iðjuþjálfinn - 2023, Blaðsíða 6

Iðjuþjálfinn I Fagblað iðjuþjálfa I 1. tölublað 2023 6
Rannsóknir og birtingar
íslenskra iðjuþjálfa frá aldamótum
Ritrýnd fræðigrein
Dr. Snæfríður Egilson, prófessor í fötlunar fræðum
á Félagsvísindasviði Háskóla Íslands.
Kristjana Fenger, fyrrum lektor i iðjuþjálfunarfræði
við Heilbrigðisvísindasvið Háskólans á Akureyri.
Guðrún Pálmadóttir, Prófessor emerita við
Heilbrigðisvísindasvið Háskólans á Akureyri.
Útdráttur  
Upp úr aldamótunum síðustu fór að fjölga í stétt íslenskra iðju-
þjálfa og menntun þeirra jókst. Jafnframt jukust fræðastörf og
birtingar á ýmsum vettvangi.  
Markmið þessarar heimildasamantektar var að kortleggja
fræðastörf innan fagsins með því að varpa ljósi á fræðilegt
framlag íslenskra iðjuþjálfa frá aldamótum. Megináherslan
var á greinar í iðjuþjálfunartímaritum en sjónarhornið beindist
einnig að öðrum fræðasviðum til glöggvunar á því hvað hefur
verið ritað og hvar það hefur birst.  
Aðferð: Rýnt var skipulega í ritrýnt efni í iðjuþjálfunartímaritum
en greinar í öðrum tímaritum voru flokkaðar eftir sviðum.
Eftir farandi viðmið voru sett um þær greinar: a) ef höfundar
voru sjö eða færri skipti höfundaröð iðjuþjálfa ekki máli eða
b) ef höfundar voru fleiri en sjö þurfti iðjuþjálfi að vera meðal
fyrstu þriggja höfunda eða sá síðasti til að greinin teldist með.  
Niðurstöður: Alls birtust 43 ritrýndar greinar í 10 iðjuþjálfunar-
tímaritum frá aldamótum og fram til ársins 2023, flestar í Iðju­
þjálfanum og Scandinavian Journal of Occupational Therapy,
14 greinar í hvoru tímariti. Alls komu 20 íslenskir iðjuþjálfar
að þessum greinarskrifum og var skipting þannig: 14 greinar
beindust að þjónustu iðjuþjálfa, 13 að aðferðafræði eða rann-
sóknum á matstækjum, 13 að þátttöku og/eða umhverfi, 7 að
viðhorfum og/eða líðan, 4 að hugmyndafræði fagsins og 2 að
færni. Stöku greinar féllu í tvo flokka.  
Alls fundust 72 birtingar á fjölbreyttum þverfræðilegum
vettvangi heilbrigðis-, mennta- og félagsvísinda. Oftast voru
iðjuþjálfar þar í hópi fræðafólks með annan bakgrunn og í
einu tilviki í stórum og afkastamiklum rannsóknarhópi. Flest
tímaritin voru á heilbrigðisvísindasviði en þar á eftir komu
tímarit í lýðheilsuvísindum og fötlunarfræðum.  
Ályktanir: Mikil rannsóknarvirkni íslenskra iðjuþjálfa er athygli-
verð. Fjölmörg réttindi og hlunnindi þeirra sem starfa innan
háskólasamfélagsins tengjast birtingum á viðurkenndum vett-
vangi. Mikilvægt er að hefja Iðjuþjálfann til vegs og virðingar
og stuðla að því að ritrýndar greinar í tímaritinu verði metnar
sem skyldi í framtíðinni.  
Lykilorð: Fræðileg samantekt, Iðjuþjálfunartímarit, Þverfræði-
legur vettvangur, Áherslur, Viðmið  
Abstract 
From the turn of the last century, the academic writings of
Icelandic occupational therapists increased following the
increase in their number and their education. 
The goal of this review article was to map academic work
within the field by shedding light on the scientific contri-
bution of Icelandic occupational therapists since year 2000.
The main focus was on scientific articles in occupational
therapy journals, but the review also includes articles in other
academic fields to better clarify what has been written and
where it has been published. 
Method: Peer-reviewed material in occupational therapy
journals from the year 2000 and to date was systematically
reviewed, while articles in other journals were only classified
by field. Due to different traditions among different scientific
disciplines the following inclusion criteria were applied for
those articles: a) if there were seven or fewer authors, the
occupational therapist’s author order did not matter, and
b) if there were more than seven authors, the occupational
therapist had to be among the first three authors or the last
one for the article to be included. 
Results: A total of 43 peer-reviewed articles were published
in 10 occupational therapy journals from 2000 to 2023, most
of them in the Icelandic Journal of Occupational Therapy
(Iðjuþjálfinn) and the Scandinavian Journal of Occupational
Therapy, 14 articles in each journal. Altogether 20 Icelandic