Iðjuþjálfinn - 2023, Blaðsíða 15

Iðjuþjálfinn I Fagblað iðjuþjálfa I 1. tölublað 2023 15
Umræða
Hér verður fyrst fjallað um fjölda og inntak greina í
iðjuþjálfunartímaritum. Líkt og segir að framan fjölluðu flestar
greinarnar um þjónustu iðjuþjálfa, þátttöku og umhverfi, og
aðferðafræði og rannsóknir á matstækjum.
Fræðigreinar í iðjuþjálfunartímaritum
Í greinum sem fjölluðu um þjónustu iðjuþjálfa var notenda-
miðuð sýn oftast í brennidepli og upplýsinga aflað frá
notendum sjálfum eða aðstandendum þeirra. Einnig var
töluvert um greinar sem byggðust á viðhorfum starfsfólks
sem veitir ákveðna þjónustu. Töluverð breidd var í skrifum en
greinar sem birtust í Iðjuþjálfanum fjölluðu yfirleitt á sértækari
hátt um íslenskt samfélag og aðstæður. Greinar í erlendum
iðjuþjálfunartímaritum höfðu gjarnan breiðari skírskotun
og þar var lagt út af niðurstöðum í alþjóðlegu samhengi í
samræmi við áherslur viðkomandi tímarita. Ekki var hægt að
greina mun á faglegum áherslum í þjónustu á því árabili sem
kannað var enda einungis um að ræða 14 greinar.
Fjöldi greina sem beinast að áreiðanleika og réttmætis-
athugunum á matstækjum kemur ekki á óvart en á
undanförnum árum hefur áhersla verið lögð á þýðingu og
stað færingu matstækja í íslensku samhengi og víðar (t.d.
Fenger og Kramer, 2007; Gardarsdóttir og Kaplan, 2002;
Sigurðardóttir o.fl., 2022). Þetta tengist auknum kröfum um
að matstæki séu traust og vel rannsökuð svo að hægt sé
að draga af þeim áreiðanlegar og trúverðugar upplýsingar.
Það á ekki síst við þegar matstæki eru notuð utan þeirra
mál- og menningarsvæða þar sem þau voru þróuð og ef
skilningur á lykilhugtökum er hugsanlega ólíkur (Arafat o.fl.,
2016; Stevelink og Brakel, 2013). Til dæmis leiddu rannsóknir
Sólrúnar Óladóttur og félaga á próffræðilegum eiginleikum
og notagildi matstækisins Client-centred questionnaire, sem
þróað var í Kanada og notað víða um lönd (Cott, 2004),
til mikilla breytinga á uppbyggingu þess og áherslum á
íslenskum vettvangi (Óladóttir og Pálmadóttir, 2017; Óladóttir
o.fl., 2023; Sólrún Óladóttir og Guðrún Pálmadóttir, 2013).
Eftir þáttagreiningu standa einungis eftir 24 spurningar í
íslensku útgáfunni (Client-centred questionnaire-is) en í
uppruna útgáfunni eru þær 33. Niðurstöður Rasch greiningar
á íslenskri þýðingu OSA (Sigurðardóttir o.fl. 2022) sýndu
einnig að ekki væri skynsamlegt að umbreyta niðurstöðum
raðkvarða matstækisins á sama hátt og í ensku útgáfunni og
því var búin til sérstök umbreytitafla fyrir íslensku útgáfuna
(Sigurðardóttir o.fl. 2022). Hafa ber í huga að niðurstöður
Mynd 1.
Hlutfall greina birt í átta
flokkum tímarita