Iðjuþjálfinn - 2023, Blaðsíða 7

Iðjuþjálfinn I Fagblað iðjuþjálfa I 1. tölublað 2023 7
Inngangur
Iðjuþjálfunarfræði er ung fræðigrein hér á landi. Líkt og fram
kom í greininni „Saga fags og fræða: Iðjuþjálfun á Íslandi
1945–1997“ (Kristjana Fenger og Guðrún Pálmadóttir, 2022)
sóttu flestir frumherjanna nám á öðrum Norðurlöndum
þar sem takmörkuð áhersla var lögð á rannsóknir í faginu.
Framhaldsnám í iðjuþjálfunarfræði var ekki í boði á þessum
tíma en þess voru dæmi að iðjuþjálfar tækju meistarapróf og
birtu rannsóknargreinar á öðrum vettvangi (t.d. Palmadottir
og Busch-Rossnagel, 1988). Lengi vel var Hope Knútsson eini
iðjuþjálfinn með framhaldsmenntun hér á landi og barðist hún
ötullega fyrir framgangi fags og fræða í íslensku samfélagi
um árabil. Hennar framlag verður seint ofmetið enda hafði
hún meðal annars milligöngu um að fá hingað til lands erlent
fræðafólk sem hélt námskeið og vinnusmiðjur fyrir félags-
menn.
Segja má að Ísland hafi komist „á kortið“ í hinum fræðilega
heimi iðjuþjálfunar árið 1990 þegar bók Guðrúnar Árnadóttur,
The Brain and Behavior, kom út (Árnadóttir, 1990). Þar er
matstækið A-One fyrst kynnt til sögunnar en það er staðlað
iðjumiðað matstæki til að meta ADL-færni og taugaeinkenni
sem draga úr framkvæmd (Guðrún Árnadóttir og Sigrún
Garðarsdóttir, 2015). Guðrún og samstarfsfélagar hennar
hafa haldið áfram að þróa A-One allt til þessa dags (sjá yfirlit
yfir greinar í töflu 1) og er það notað víða um lönd við mat
á færni við eigin umsjá og einkennum sem tengjast röskun á
taugaatferli.

Um og upp úr aldamótunum síðustu jukust fræðaskrif
íslenskra iðjuþjálfa til muna þegar tók að fjölga í stétt þeirra og
menntun þeirra jókst. Tímaritið Iðjuþjálfinn var lengi vel helsti
vettvangur birtinga, og á nýrri öld hafa birst þar fjöldi fræði- og
fagþróunargreina. Í fyrstu voru greinarnar óritrýndar (t.d. Elín
Ebba Ásmundsdóttir, 1999, 2000; Ingibjörg S. Ásgeirsdóttir,
2001; Kristjana Fenger, 2001; Margrét Sigurðardóttir, 2000 og
Sigrún Garðarsdóttir, 2000) en árið 2004 stóð ritrýni í fyrsta
sinn til boða í Iðjuþjálfanum með grein Guðrúnar Pálmadóttur
(2004) „Að gagnreyna eigin störf og stétt: Samþætting
rannsóknarniðurstaðna um iðjuþjálfun á Íslandi“. Síðan hafa
reglulega birst þar ritrýndar greinar. Á vegferð okkar við að
occupational therapists contributed to these articles, and
the division was as follows: Occupational therapy services
(14 articles), Methodology or research on assessment tools
(13), Participation and environment (13), Attitudes and/or
well-being (7) and Philosophy of the profession (4). Only
two articles were directed at Functioning/performance, but
it should be noted that many of the assessment tools which
were in focus were directed at performance and functioning.
Altogether 10 articles fell into two categories. 
Based on the above-mentioned criteria, 72 publications were
found in diverse interdisciplinary fields of health, education,
and social sciences. Most often, occupational therapists were
a part of a group of academics with a different background
and in one case in a large and productive research group.
Most of the journals were in the field of health sciences (23),
followed by journals in public health (11), disability studies
(11), education (8), biological sciences (7), social sciences (5),
rehabilitation (5), and aging (2).  
Conclusion:   
The scope and breadth of Icelandic occupational therapists’
publications is noteworthy considering that their population
is just about 400. More often than not they publish outside
of their field, possibly to reach a wider reading group and
contribute in an interdisciplinary context. Numerous rights
and benefits of those working in academia are related to
publications in recognized forums which may at least partly
explain where occupational therapists choose to publish
and why. It is important to promote the Icelandic Journal of
Occupational Therapy so that peer-reviewed articles in the
journal are valued and appreciated in the future. 
Keywords: Review, Occupational Therapy Journals, Inter-
disciplinary research, Focus, Criteria