Úrval - 01.10.1967, Blaðsíða 61

Plato var cLœmigerður Grikki, sem elskaði kapprædur vieð glœsi-
brag, líkt og þegar menn skylmast. Hann hefði liæglega geta
orðið fremstur sofvsta eða liann hefði getað beint hæfileik-
um sínum og neytt félagslegrar aðstöðu sinnar til að
gefa sig að stjórnmálum. Vinátta lians og Sókra-
tesar kom í veg fyrir þetta og þó einkum for-
dœming Aþeninga á Sókratesi og síð-
an dauði hans er hann drakk hina
eitruðu vevg.
SAMRÆDUR PLATOS
fjölbragðaglímumaður um leið og
hann var bæði skáld og hugsuður.
Einnig mun hann hafa verið her-
maður. Eins og títt var með Grikkj-
um á þessum tíma, fylgdist að
ræktun sálar og líkama og menn
lögðu stund á frjálsíþróttir, leik-
fimi, dans og reiðmennsku jafn-
framt því, sem þeir þjálfuðu huga
sinn, ólíkt því, sem síðar varð og
algengt er í dag, að andleg iðja og
fræðimannslíf gerir iðkendur þess
ófæra til að sinna hversdagslegum
athöfnum.
Plato tjáir alla heimspeki sína í
samræðum og margar þessara sam-
ræðna virðast vera þannig tilkomn-
ar, að þær hafi átt sér stað af til-
viljun á götum úti. Heimspeki Plat-
os virðist sem sé sprottin úr dag
legu lífi, og það er ein ástæðan til
þess, hversu töfrandi hún er. Því
Plato, faðir vestrænnar
heimspeki var vanur að
segja, að hann væri
þakklátur guði fyrir
þrennt: fyrst það, að
hann væri fæddur frjáls maður en
ekki þræll, annað það, að hann væri
fæddur Grikki, en ekki villimaður,
og hið þriðja, að hann skyldi hafa
lifað á tímum Sókratesar.
Það var ekki aðeins, að Plato
væri fæddur frjáls maður, heldur
var hann fæddur í höfðingjastétt,
og bar faðir hans nafnið Ariston,
og var einn af frumbyggjendum
Athenu, en í móðurætt var hann
skyldur mörgum hinna auðugustu
og þekktustu Aþeninga. Það er
haldið, að hann hafi tekið sér nafn-
ið Plato, vegna hinna breiðu herða
sinna. Það er og haldið, að Plato
hafi á yngri árum verið frægur
100 Great Books