Úrval - 01.01.1971, Blaðsíða 33

HAFIÐ ER í IIÆTTU
ári hellt í höfin um fjórum milljón-
um smálesta af olíum.
Það lag af olíu sem breiðir úr sér
á yfirborði sjávarins er lífshættu-
legt öllum lífverum. Mestu tjóni
verða farfuglar fyrir — 200—300
þúsund þeirra farast nú á hverju
ári á höfum úti.
A flóði berst olían inn á strend-
urnar og sezt á fjöru á nakinn botn-
inn og kemur í veg fyrir vöxt þangs
og botndýra. Þar með ér mikið tjón
bakað fiskveiðum.
Öðru' hvoru eru kallaðar saman
alþjóðlegar ráðstefnur til að berj-
ast gegn þessu böli. Þær ganga frá
reglum um störf skipa á höfum úti
og áformum um viðeigandi eftir-
litsstofnanir. En oftast er það svo,
að góð áform sitja föst við pappír-
inn. Olíufélög Vesturlanda fást ekki
til að taka á sig þann aukakostnað
sem tengdur er breyttum aðferðum
við að hreinsa olíuskip. Fram til
þessa eru sárafá olíuskip á Vestur-
löndum búin nauðsynlegum hreins-
unartækjum.
Sovézkir sjómenn fylgja sam-
vizkusamlega kröfum þeim og með-
mælum sem alþjóðaráðstefnur um
verndun hafanna gegn olíumengun
setja fram. Sovétstjórnin hefur
fyrir löngu bannað að henda olíu-
afurðum og eiturefnum í sjóinn og
fært í lög ákvæði um að í höfun-
um séu sérstakar fljótandi stöðvar
sem taki við menguðu kjölfestu-
vatni og meðhöndli það á sérstak-
an hátt. Þetta er um leið hagkvæmt:
landið fær olíuafurðir sem annars
færu til spillis. í sovézkum höfnum
er það orðin ófrávíkjanleg regla að
fylla olíuskip með þeim hætti, að
31
það sé alveg útilokað að olía lendi
á þilfari og þaðan í sjóinn.
Öðru hvoru tekur línurit yfir
mengun sjávar snöggt stökk upp á
við. Þetta gerist þegar ljósvakinn
fyllist neyðarköllum frá olíuskipi
sem er að farast. Vestræn olíufélög
vanrækja mjög í gróðafíkn sinni
að virða nauðsynlegustu reglur um
starfrækslu olíuskipa og af þeim
sökum verða slys á slíkum skipum
æ tíðari.
SVEPPLAGA SKÝ
í dögun 27. júlí 1946 rauf fyrsta
kjarnorkusprengjan sem Banda-
ríkjamenn sprengdu neðansjávar,
kyrrð nokkurra hitabeltiseyja í
miðju Kyrrahafi. Aðrar sprenging-
ingar fylgdu á eftir. ... Um tólf
ára skeið sprengdu Bandaríkja-
menn að meðaltali fimm sinnum á
ári á þessu svæði. Sprengingar neð-
ansjávar skiptust á við sprengingar
ofansjávar. Geislavirkni jókst gíf-
urlega. Ber þá að hafa í huga, að
það er í reynd ógjörningur að út-
rýma eða gera skaðlausa geisla-
virka ísótópa sem falla í sjó. Menn
geta ekki annað en beðið eftir því
að þeir hverfi sjálfir á eðlilegum
ferli. Það er nú vitað, að það er
ekki fyrr en eftir að geislavirkir
ísótópar hafa klofnað til hálfs tíu
sinnum að hægt er að telja vatn
það, sem þeir eru í fullkomlega
skaðlaust. En skaðlegustu ísótóp-
arnir eru mjög lengi að klofna einu
sinni til hálfs — strontium-90 24
ár, plútoníum-239 24 þúsund ár, og
úraníum-238 meira að segja 4,5
milljarði ára.
Svo var frumkvæði Sovétríkj-