Úrval - 01.01.1971, Page 69

RANNSÓKNIR Á STRÍÐI OG FRIÐI
67
Von Clausewitz kom fram með
kenninguna um stríð sem her-
stjórnarlist. Þveröfugur skilningur
á stríði kemur fram í skáldverki
Leós Tolstois, „Stríð og friður“, sem
sé að stríð sé óæskilegt og ófor-
hugsað fyrirbæri, afleiðing af verk-
an blindra þjóðfélagsafla. Eða með
öðrum orðum sagt: í alþjóðlegum
samgöngum má segja að Clause-
witz líti á stríð sem vísvitandi öku-
lag, en Tolstoí líti á það sem um-
ferðarslys.
Kannski má segja, að hið algera
herfræðilega stríð sé ekki lengur á
dagskrá í alþjóðlegum samskiptum.
Það á hins vegar ekki við um al-
gert stríð af slysni vegna hernaðar-
legrar stigmögnunar í átökum
ríkja. Takmörkuð stríð — hvort
s=m- þau eru til komin fyrir her-
fræðilega útreikninga eða af slysni
— eru ekki heldur útilokuð, eins
og alþjóð er kunnugt. Það er af
þeim sökum sem friðarrannsak-
endur hafa lagt svo þunga áherzlu
á að reyna að móta og orða al-
menna kenningu um átök og
árekstra.
Slík almenn kenning mundi gera
mönnum kleift að sjá fyrir afleið-
ingar í sama mæli og menn sjá þær
fyrir með hjálp annarra vísinda-
kenninga. Þegar allar staðreyndir
í sambandi við tiltekinn árekstur
hafa verið kannaðar og metnar, og
þróunin virðist stefna í átt til
styrjaldar, er fræðilegur möguleiki
að grípa til mótaðgerða og ráðstaf-
ana, sem stöðva þróunina áður en
í algert óefni er komið.
Stríð er jramhald póli-
tíshrar umræðu með hem-
aðarlegum úrræðum.