Úrval - 01.01.1971, Side 70

68
URVAL
FRIÐURINN
Röling prófessor heldur því fram,
að friður sé ekki eðlilegt ástand.
Það liggi í eðli manna og dýra að
verrida hagsmuni sína, að bindast
hlutum sem skipta miklu máli og
verja þá með kjafti og klóm.
Röling heldur því þó ekki fram,
að stríð eigi rætur að rekja til dýrs-
legra hvata hjá manninum. Meðal
dýra á sér sjaldan stað barátta upp
á líf og dauða milli afsprengja sömu
tegundar, og bardagar milli hópa af
sömu tegund eiga sér aðeins stað
meðal manna og hjá vissum rottu-
tegundum. Það er því varla vís-
indalegt að tala um „dýrsleg“ stríð.
Það gerir einnig dýrunum rangt til.
Raymond Aron skrifar í „Stríð
og friður meðal þjóða“: „Vandinn
við að varðveita friðinn er tengd-
ari því mennska en því dýrslega í
manninum.... Maðurinn er vera,
sem hefur hæfileika til að velja
uppreisn í stað niðurlægingar og til
að meta sannfæringu sína meira en
lífið.“ Þegar þannig er á málin lit-
ið, verður erfitt að varðveita frið-
inn.
STAÐNAÐUR OG LÍFRÆNN
FRIÐUR
I friðarrannsóknum er gerður
greinarmunur á stöðnuðum og líf-
rænum friði: á friði sem hefur það
eitt að markmiði að varðveita
óbreytt ástand og friði sem leitar
uppi leiðir og aðferðir til að að-
hæfa og breyta með friðsamlegum
hætti félagslegri gerð stofnana og
mannlegra samskipta í sveitarfé-
lögum, þjóðfélögum og alþjóða-
stofnunum. Á breytingatímum eins
og þeim sem nú ganga yfir liggur
í augum uppi, að friður verður því
aðeins varðveittur, að átt geti sér
stað aðlögðun að breytingum án of-
beldis.
Meðal þeirra þátta. friðarrann-
sókna, sem athygli er beint að, má
nefna valdajafnvægi, langvarandi
friðsamleg samskipti þjóða, friðar-
gæzlu Sameinuðu þjóðanna, mála-
miðlun og gerðardóma, og varnir
án ofbeldis.
Annað og ískyggilegt friðar-
vandamál er ójöfn skipting á auð-
æfum jarðarinnar og síbreikkandi
bil milli ríkra þjóða og fátækra.
Tveir þriðju hlutar mannkyns búa
við skort, og það hlýtur að leiða til
blóðugra átaka.
Við vorum í skoðunarferð í fataverksmiðju einni í San Antonio i
Texas. Við vorum búin að sjá setustofu og matsal starfsfólksins, og .því
urðum við undrandi, þegar við gengum inn í pressunarsalinn og sáum,
að þar var allt fullt af kvenfólki, sem var að háma í sig hádegismatinn.
Skýringin var þessi: Flestar starfsstúlkurnar voru af mexíkönskum ætt-
um, og þær hit.uðu upp mexíkönsku hveitikökurnar sínar (tortillurnar)
með því að gufupressa þær.
Frú Herman Schlanger.