Úrval - 01.03.1975, Page 28

26
ÚRVAL
„Bambus er gras, sem er svo
frekt, að það vill vera tré,“ er haft
eftir grasafræðingi nokkrum. — í
raun og veru er bambusinn sam-
heiti fyrir margar tegundir grasa-
ættarinnar, og það á við um marg-
ar mismunandi gerðir.
Bambusinn skilur sig frá öðrum
plöntum vegna þess, að hann hef-
ur ennþá ýmsa eiginleika strásins.
Hann hefur engan eiginlegan stofn,
heldur holan stöngul eða rör með
liðum eða hnjám. Ræturnar eru
þétt net af frjósömum jarðrengl-
um, sem skjóta út frá sér nýjum
og nýjum bambus-einstaklingum
og hver fær sínar sjálfstæðu ræt-
ur.
Allar tegundir bambus gróa í
hlýju, og eru frjósamastar í Aust-
urlöndum. Bambusinn á heimkynni
í Kína, Indlandi, Japan og um alla
Suðaustur-Asíu, einnig í nokkrum
hluta Afríku, Suður- og Mið-Ame-
ríku og Ástralíu. En hann hefur
aldrei náð neinni verulegri út-
breiðslu af sjálfsdáðum í Norður-
Ameríku, Evrópu eða hinum geysi-
víðáttumiklu Síberísku sléttum.
Þegar litlar bambus-plöntur voru
fluttar á þessa staði fyrir mörgum
árum, var farið með þær af stök-
ustu nákvæmni og til allrar ham-
ingju þrífast þær vel.
Reyndin er, að bambusinn er líka
mjög lífseigur, harðger og viljugur
að aðlagast aðstæðum. Hann li.fir
af ótrúlegustu erfiðleika. Flestar
tegundir þola létt frost, jafnvel
snjó og í mátulegu rakaloftslagi
vex hann með ótrúlegum hraða. Á
nyrstu eyju Japans, Hokkaido, eru
t. d. SASA-plöntur, sem skjálfa í
ísköldum vindinum, sem kemur frá
Síberíu, en samt sem áður mjakast
þær út yfir grasi klæddar slétt-
urnar. í hinu hlýja, rakaloftslagi á
Jamaica var eitt sinn stungið nið-
ur bambusstöngum til að styðja
nokkrar milljónir af klifrandi
brauðaldinplöntum — og innan
þriggja ára var þar kominn bamb-
usskógur.
Þessi ótrúlegi lífskraftur byggist
á gerð rótanna. Með þéttu saman-
tvinnuðu neti rétt undir yfirborð-
inu eru allar bambusstengurnar
samtengdar. Hver frjóangi og stöng
er ekki aðeins hluti af uppruna-
legum stofni, heldur einnig hinu
sívaxandi rótarneti. Og sameining-
in verkar þannig, að öll bambus-
fjölskyldan deilir með sér vatni og
næringu, og þannig gengur það í
hið óendanlega, eða næstum því.
Þegar sumar tegundir af barnbus
blómstra, getur það verið viðvörun
um dauða plöntunnar.
Enginn veit með vissu, hvers
vegna eða hvenær sú sorglega
staðreynd dynur yfir. En þegar
blómin koma, falla gömlu blöðin
af, og þau endurnýjast ekki. Vöxt-
urinn hættir, plantan visnar og að
endingu deyr hin lífgefandi rót.
Þetta kemur þó sjaldan fyrir.
Það geta liðið 60 til 120 ár á milli
slíkra tilfella hjá tegundunum. Til
að byrja með er það bara ein planta,
sem blómstrar, en eftir eitt til tvö
ár springa litlu, hvítu blómin út í
fullum skrúða um allan bambus-
skóginn, og það undarlegasta við
þetta er, að þetta skeður samtímis
hjá hverri tegund, burtséð frá því
hve stórt svæði hún þekur. Þannig