Goðasteinn - 01.06.1983, Blaðsíða 94

tímum að reisa kastala mikinn á norðvestur horni eyjar-
innar. Það var Hamarshús sem talið var eitt stærsta virki
norðan Alpafjalla á fyrri tímum. Var það bæði stórt frá
byrjun og svo var líka sífellt verið að byggja við það í
aldanna rás. Mátti því segja að hver sem réði þar húsurn
væri jafnframt óumdeildur drottnari eyjarinnar. Hélst
svo á tímabilinu frá því um 12 hundruð og fram um 16
hundruð og jafnvel lengur.
En á síðari hluta miðalda og í byrjun nýaldar voru
Hansaborgirnar í Þýskalandi mjög öflugar og voldugar.
Hansakaupmenn komu þá mjög við sögu á Norðurlönd-
um, ekki aðeins í verslun og viðskiptum, heldur líka í
stjórnmálum og hernaði. Pessir valdamenn urðu um skeið
mikils ráðandi á Borgundarhólmi og ráku þar verslun.
síldarsöltun og fleira. í stjórnmálaátökum í Danmörku
studdu kaupmennirnir í Lubeck Friðrilc konung fyrsta
til valda. Hann gat ekki greitt þeim fyrir hjálpina sem
skyldi, en lét þeim eftir Borgundarhólm sem lén í hálfa
öld eða frá 1525 til 1575. Var þá ekki verið að spvrja
heimamenn eins eða neins, heldur urðu þeir að taka
því sem að höndum bar og borga sína skatta möglunar-
laust eins og svo oft áður.
Eftir að yfirráðum Lybikumanna lauk endanlega varð
Borgundarhólmur loks gerður að raunverulegu léni í
ríki Danakonungs. En ekki var tilveran alltaf friðsam-
leg og fékk eyjan mjög að kenna á ýmsum hervirkjum
í þeim þrálátu styrjöldum, er voru milli Dana og Svía
á 17. og 18. öld um yfirráðin í Eystrasalti. í stríði sem
liófst árið 1657 og kennt var við Karl Gústav Svíakonung
varð ástandið mjög alvarlegt fyrir eyjarskeggja. Danir
fóru brátt halloka og í friðarsamningunum í Hróarskeldu
hinn 26. febrúar 1658 urðu þeir að láta af hendi við Svía
allt danskt land austan Eyrarsunds. Par með var Borg-
undarhólmur orðinn sænskt land, þótt ekki fréttu íbú-
arnir af þessari ráðstöfun fyrr en um vorið, þegar ísa
leysti og skip gátu hafið siglingar um Eystrasalt á ný.
92
Goðasteinn