Upp í vindinn - 01.05.2014, Qupperneq 16

LYFTURSEM
HLUTIAF
FLÓTTALEIÐ
Böðvar Tómasson
Sviðstjóri Bruna- og
öryggissviðs hjá EFLU
verkfræðistofu. Hann
er byggingar- og
brunaverkfræðingur
M.Sc. frá Tækni-
háskólanum í Lundi
og vottaður verkefna-
stjóri IPMA. Hann hefur
starfað við bruna-
hönnun bygginga,
öryggishönnun og
áhættugreiningar
hérlendis og í Svíþjóð
frá 1996.
Aldís Rún Lárusdóttir
Starfar á Bruna- og
öryggissviði EFLU
verkfræðistofu. Hún er
útskrifuð sem byggingar-
verkfræðingur M.Sc.
frá Danmarks Tekniske
Universitet og lauk
nýverið doktorsprófi
frá sama skóla.
Meginviðfangsefni
doktors-rannsóknar
hennar var rýming bama
við bruna.
••GFLA
VERKFRÆÐISTOFA
Þróun bygginga hefur að miklu leyti verið til himins, þ.e. að byggja hærri
byggingar sem rúma meira og fleiri. Samanborið við önnur þróuð lönd
er byggingarhæð á íslandi með lægra móti og var Hallgrímskirkja (74,5
m) hæsta bygging landsins frá árinu 1974 til ársins 2008 þegar Turninn
(77,6 m) á Smáratorgi var kláraður. Þriðja hæsta íslenska byggingin er
Höfðatorgsturninn (70 m).
í dag eru hæstu byggingar heims ekki lengur í Bandaríkjunum, þó þar
séu vissulega margar háar byggingar, en Empire State byggingin (381
m) í New York hampaði titlinum lengst, eða frá árinu 1931 til 1970 þegar
annar tvíburaturninn, einnig í New York, (World Trade Center) tók við
titlinum. Titillinn hæsta bygging heims fór svo til Chicago (Sears turninn)
árið 1974 en árið 1998 fór titillinn frá Bandaríkjunum til Kuala Lumpur
(Petronas turnar) og hefur haldist í Asíu síðan. Nú er það byggingin Burj
Khalifa í Dubai sem er hæst allra og það með yfirburðum með sína 828
metra. Þess má geta að ef möstur og aðrir aukahlutir eru teknir með í
reikninginn er röðunin önnur [1]. Enn hærri byggingar eru á teikniborðinu.
Eftir því sem byggingar eru hærri, er meira fólk í byggingunni og
vegalengdirnar lengri. Því verður rýmingartíminn óneitanlega líka lengri
en ella. Það þarf ekki bara að margfalda gönguhraða með aukinni
vegalengd heldur þarf t.a.m. einnig að gera ráð fyrir því að fólk þreytist
við það að ganga niður stigana og þurfi jafnvel að hvílast á leiðinni ef um
er að ræða tugi hæða.
Dags daglega eru stigar háhýsa lítið notaðir og flytja lyftur fólk upp og á
milli hæða. Hver fermetri sem fer í stiga er því dýrkeyptur. í raun þurfa
byggingar ekki að vera háhýsi til þess að lyftur séu aðalferðamátinn milli
hæða, en hönnun, notkun og innra skipulag byggingarinnar hefur mikið
16 I ...upp í vindinn