Skógræktarritið - 15.10.2000, Qupperneq 72

leiðréttingum. Hér með er
Brynjólfi þakkað frumkvæði
hans að því að leiða mál þetta
til lykta.
Eins og nafnið fræskrá bend-
ir til, ná þessar skrár aðeins til
þeirra tegunda, sem alla jafna
eru ræktaðar af fræi. í Fræskrá
II. Lauftré vantar því ýmsar teg-
undir, sem aðallega er fjölgað
á svonefndan kynlausan hátt,
t.d. með græðlingum eða vefj-
arækt. Hér vantar þvf allar
aspa- og víðitegundir, og
einnig ýmis algeng garðtré svo
sem allar reynitegundir.
íslenskur reynir og birki voru
í áratugi nánast einu trjáteg-
undirnar, sem ræktaðarvoru í
gróðrarstöðvum hérá landi.
Birkifræi var aðallega safnað í
Bæjarstaðaskógi, Skaftafelli,
Hallormsstaðaskógi og Vagla-
skógi. Fræi af reyniviði var
safnað, þegar tækifæri buðust,
í skóglendum og görðum.
Garðahlynsfræi var safnað
endrum og eins í görðum. Á
sfðari árum hefir oft verið safn-
að fræi af elri og eflaust fleiri
tegundum, sem ekki hefirver-
ið fært í fræbók. Það var ekki
talið svara fyrirhöfn að leita
upplýsinga um þetta fræ, enda
hefðu þær orðið mjög glopp-
óttar, og var ákveðið að láta
þær liggja á milli hluta.
í fræskránum má sjá nöfn
ýmissa trjátegunda, sem seint
verða taldar vænlegar til skóg-
ræktar á íslandi, svo sem af
aski, álmi og beyki auk all-
margra barrtrjáa. Það fræ hafði
allt verið fært inn í fræbók svo
ekki var um annað að ræða, en
að taka það með í fræskrárnar.
í fræskrárnar vantar nokkuð af
fræi, sem aflað var á vegum
annarra en Skógræktar ríkisins.
Hér á eftir er getið nokkurra
fræsöfnunarferða af þessu tagi,
ásamt innflutningi á fræi. Til
samræmis við tímabil það, sem
fræskrárnar ná yfir, er ekki
Hákon Bjamason, skógrœktarstjóri
1935-1977. Úr myndasafni S.í.
farið lengra en til loka ársins
1992.
Árin 1951 og 1952 var safnað
trjáfræi í Alaska á vegum |óns
H. Björnssonar. Fyrra árið var
safnað um 150 kg og það
seinna um 120 kg af fræi. Þetta
voru því alls um 270 kg af fræi
af hvítgreni, sitkagreni og
sitkabastarði, en það var fyrsta
fræið með sitkabastarðsnafn-
inu, sem kom til landsins.
Skógrækt ríkisins keypti um
þriðjung fræsins, og er sá hluti
þess í Fræskrá I.
Haustið 1985 söfnuðu þeir
Ágúst Árnason, Böðvar Guð-
mundsson og Óli Valur Hans-
son fjölda fræsýna f Alaska og
Yukon. Alls voru þetta um 50
fræsýni af barrtrjám og um
100 sýni af lauftrjám að með-
töldum græðlingum, auk ým-
issa runna og jurta. Aðeins 15
af þessum fræsýnum eru í Fræ-
skrá 1. og II., en Óli Valur hélt
nákvæma skýrslu um þessa
söfnun, þar sem ganga má að
öllum upplýsingum. (Sjá nánar
í Ársriti Skógræktarfélags ís-
lands 1986, bls. 33- 60).
Sumarið 1989 fóru þeir |ó-
hann Pálsson, Vilhjálmur Lúð-
vfksson og Þorsteinn Tómas-
son f kynnis- og söfnunarferð
til Austur-Síbiríu. Auk sýna af
fjölda runna og jurtkenndra
plantna söfnuðu þeir fræsýn-
um af 9 trjátegundum auk
græðlinga af ösp og víði. Ekk-
ert af þessu fræi er í fræskrán-
um, en samtök, sem nefnast
„Gróðurbótafélagið" halda
utan um öll gögn um þessa
söfnun. (Sjá nánar í Skógrækt-
arritinu 1992, bls. 17-42).
Haustið 1991 var farin önnur
ferð til Magadan og
Kamtsjatka. Bættust þá við
ýmis sýni af þessum slóðum,
en frekari upplýsingar um
þessa ferð eru ekki fyrir hendi.
Árið 1992 flutti Barri h.f. á
Egilsstöðum inn fræ af tveimur
trjátegundum, sem var ræktað
í frægörðum í Finnlandi. Þetta
voru 30 kg af rússalerkifræi frá
Imatra og 0,5 kg af hengibjark-
arfræi úr frægarði í Kittila. Ekk-
ert af þessu fræi er í fræskrán-
um.
í fræskrárnar vantar eflaust
eitthvað af svonefndu tilrauna-
fræi, en þær einingar eru yfir-
leitt smáar og myndu breyta
litlu um heildarmagnið.
2. Tímamót í skógrækt.
f riti Hákonar Bjarnasonar,
Lög um skógrækt 50 ára, er eftir-
farandi málsgrein:
Árið 1933 má að nokkru
telja tímamót f sögu skóg-
ræktarinnará íslandi sakir
þess, að þá keypti Gutt-
ormur Pálsson eitt pund af
síbirísku lerkifræi frá
Arkangelsk og sáði því í
gróðrarstöðina á Hallorms-
stað. Upp af því komu 8000
plöntur, sem flestar voru
gróðursettar á Hallorms-
stað á árunum 1937-1939,
en nokkuð af þeim fór til
annarra staða.
Þau tímamót, sem Hákon
68
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2000