Skógræktarritið - 15.10.2000, Page 85

B)ÖRN IÓNSSON
Ræktun áhugamannsins
- skilar hún eðlilegum árangri?
1. mynd. í Sauðlauksdal (1976). Ræktunarmaðurinn Björn Halldórsson stundaði til-
raunir sínar af eldmóði við erfiðar aðstæður skammt frá opnu hafi á vindsorfnum
vesturjaðri landsins. Hann hefði náð enn meiri árangri þar sem ræktunarskilyrði
voru betri.
ÁhugamaSur er sd ftallaSur sem
iSkar eitthvaS án þess aS lifa af því,
hlýturekki mikinn efnahagslegan
ábata af iSju sinni en nokkra umbun
fyrir sálina - ef vel tekst til.
Ræktun á íslandi á skamma
sögu að baki. Flestar aldir ís-
landssögunnar lifðu forfeður okk-
ar einangraðir í landi sfnu, nýttu
kosti þess eftir mætti en fóru
lengi á mis við ræktunarhætti
sem þróuðust í Vestur-Evrópu.
Fósturjörðin gekk úr sér og land-
kostir rýrnuðu, það varð erfiðara
með hverri öld sem leið að fram-
fleyta sér á hjarðmennskubúskap.
Hið frumstæða viðhorf að láta
greipar sópa án þess að leggja
neitt á móti átti ófarnað í vænd-
um.
Á 100 ára afmæli skógræktar á
íslandi er tilhlýðilegt að líta á
þrjár greinar útiræktunar á ís-
landi: matjurtarækt fyrir fólk, fðSur-
rækt fyrir gripi og skógrækt. Þegar
talað er um að rækta táknar það
yfirleitt að láta sér annt um eitt-
hvað, ala eitthvað upp með alúð.
Þetta viðhorf þykir sjálfsagt í
matjurtarækt og fóðurrækt og
skilar tilætluðum árangri; í skóg-
rækt gleymist það býsna oft og
þá verður árangur í hlutfalli við
alúðina.
Matjurtarækt
Séra Björn Halldórsson í Sauð-
lauksdal varð brautryðjandi f
garðyrkju og pantaði fyrstur
manna útsæðiskartöflur hingað
til lands. Einnig ræktaði hann
gulrófur og ýmsar káltegundir og
hefur verið talinn einn allra mesti
jarðræktarfrömuður á sinni tíð.
Smám saman hófst matjurtarœkt í
dreifðum byggðum landsins. Kál-
garður framan við bæ varð al-
gengari sjón með hverjum áratug
sem leið. Matjurtaræktin varð
kærkomin viðbót við rýran kost
landsmanna og vandi þá smám
saman á nýja hætti. Menn upp-
götvuðu fljótt að þessi nýja
fæðuöflunarleið laut eigin for-
sendum og kannski þurftu sumir
tíma til að átta sig á því að af-
rakstur var í eðlilegu hlutfalli við
alúðina sem menn lögðu í rækt-
un sína. Allir gengu til verks með
ákveðnar væntingar um árangur
- að hafa aukinn matarforða til
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2000
81