Skógræktarritið - 15.05.2002, Qupperneq 20

svæðið."
Mynd 17. Bæjarstaðabirki í Hjallaskógi Skógræktarfélags Neskaupstaðar. Líklega
var það gróðursett snemma á 6. áratugnum, en fyrst grisjað um miðjan 7. þá 15-20
ára gamalt. Takið eftir hlykkjunum neðst á bolnum, sem stafa af snjóþyngslum.
Takið einnig eftir gróskunni í skógarbotninum, þar sem áður var nauðbitið land.
Mynd: S. Bl. 12-08-95.
fleiri plöntur af birki á ábornu
spildunum en á þeim, sem ekki
var borið á.
* Ennfremur lýsir hún á eftirfar-
andi hátt, hvernig rækta má
birki í miklu stærri stíl en nú er
gert með plöntun með þvf að
láta náttúruna sjálfa fullkomna
verkið:
„Draga má úr kostoaði og vinnu
við landgræðsluskógrækt með
því að hagnýta sjálfgræðslu á
markvissan hátt. í staðinn fyrir
að gróðursetja í stór, samfelld
svæði má t.d. hugsa sér, að
gróðursett sé f nokkrar þyrping-
ar innan svæðisins, jafnvel
minna en tíunda hluta þeirra
plantna, sem annars yrðu gróð-
ursettar. Þegar þessi tré eru
farin að sá sér út, nema ung-
plöntur land í kringum upphaf-
legu trjáþyrpingarnar og
þannig stækka þær smám sam-
an og þreiða úr sér, þar til sam-
felldur skógur er kominn á
Grisjun, Venjulegast mun vera
hér á landi að gróðursetja ekki
færri en 4 þúsund plöntur á ha.
Ef það vex upp sjálfgróið, geta
orðið tvisvar til þrisvar sinnum
fleiri plöntur á ha. Mjög mikil-
vægt er að byrja snemma að
grisja. Fyrir því eru einkum þrjár
ástæður:
* Birki verður að hafa græna
krónu á a.m.k. helmingi stofns
til þess að halda fullum vaxtar-
þrótti, og á styrkleiki grisjunar
að miðast við það.
* Birki þolir mjög illa snjó-
þyngsli, einkum bleytusnjó.
Grisjun er besta vörnin gegn
skaða af snjóþyngslum.
* Nauðsynlegt er að fjarlægja
snemma kræklótt og bækluð
tré, ef menn vilja sjá „góðan"
skóg (eins og nefnt var hér að
framan).
Nefna mætti allmörg dæmi frá
íslandi, sem sanna þessa fullyrð-
ingu, að grisjun sé besta vörnin
gegn snjóþyngslum. Merkasta
dæmið um það má sjá í Hjalla-
skógi í Neskaupstað (17. mynd).
En því miður hefur grisjun verið
vanrækt herfilega f flestum rækt-
uðum birkiskógum á íslandi,
hvað þá í hinum sjálfgrónu. í
Finnlandi er ræktun birkis full-
komnust f heiminum, og þar er
geysileg áhersla lögð á ofan-
greind atriði.
Kynbætur. Hér á landi má
segja, að þær hafi loks hafist fyrir
tilstuðlan Gróðurbótafélagsins
svonefnda (sjá grein Vilhjálms
Lúðvíkssonar í Skógræktarritinu
1999). Árangur af því framtaki er
yrkið Embla (sjá rammagrein).
Einnig hefur Skógrækt ríkisins
hafið frærækt og kynbætur á birki
sem upprunnið er í Bæjarstaðar-
skógi, Vaglaskógi, Mývatnssveit
og fleiri stöðum.
18
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2002