Skógræktarritið - 15.05.2002, Side 31

Mynd 25. Þrístofna reynitré í Ranaskógi. Mynd: S.Bl. 05-10-99.
sér í náttúrunni. Yfirleitt gerist
það með fræi, sem fuglar dreifa -
á íslandi skógarþröstur - en líka
kynlaust með sprotum upp frá
rótarhálsi, einstöku sinnum upp
af rót.
NífliSun með frœi. Skógarþröst-
urinn er ákaflega sólginn í reyni-
ber. Hann byrjar að tína þau um
leið og þau verða nokkurn veginn
rauð. Fræið fer ómelt gegnum
fuglsmagann og fellur til jarðar í
fugladritinu. Það má orða það
svo, að fræið sé náttúrlega
„pelletterað" eða húðað áburðar-
efnum. Sú staðreynd, að fræið er
f fugladritinu, sem er dálítill
köggull, veldur því, að það kemst
í nægilega snertingu við svörðinn
til þess að geta fest rætur. Fyrir
því ná kímplöntur af reyniviði að
koma upp í birkiskógarbotni með
algengasta botngróðri, þar sem
mosar eru alltaf hluti af svarðlag-
inu. Einnig má hugsa sér, að
vetrarsnjórinn þrýsti fugladritinu
næryfirborði jarðvegsins og auð-
veldi þannig kímplöntunni að
festa rætur. Og ekki má gleyma
þvf, að reyniviðarfræ þarf að
liggja a.m.k. einn vetur á jörðu til
þess að geta spírað, losna úr
svefni (eidormancy).
Blómgun fer eftir því, hve
rúmt er um tréð. í þrengslum
við litla birtu verður blómgun
lítil , en mjög ríkuleg, þar sem
trén hafa nægilegt rými og
birtu. Á slíkum stöðum getur
krónan náð alveg niður að jörð
og verið alþakin blómum.
Nýliðun með kynlausri œxlun.
Langalgengasta aðferð náttúr-
unnar er að láta trén skjóta tein-
ungum upp úr rótarhálsi trésins .
Af þeim spretta venjulega margir
stofnar, og er kannski aðalástæð-
an fyrir því, hve víða finnast fleir-
stofna reyniviðir (25. mynd).
Einar Helgason (1914) lýsir svo
sveiggræðslu: Svo er það nefnt,
er greinabeygjur eru fengnar til
að festa rætur, en eru þó látnar
vera í sambandi við móðurplönt-
una, meðan þær skjóta rótum.
Rætur spretta út frá bugðunni, og
endi greinarinnar, sem upp veit,
verður að nýrri plöntu. Fær þessi
afgræðingur næringu sína í byrj-
un frá móðurplöntunni, og síðar
auk þess með nýju rótunum, sem
sprottið hafa. Þegar afgræðing-
urinn er orðinn svo þroskaður að
hann geti lifað á sfnum eigin rót-
um, má skilja hann frá móður-
plöntunni. Greinin er þá skorin
sundur ofan við bugðuna milli
móðurplöntunnar og afgræðings-
ins. Skyldi það helst ekki gerast
allt í einu, heldur smátt og smátt.
Fyrst er gerð skora í greinina, þá
hlið hennar, sem snýr niður.
Síðan er skoran dýpkuð, og að
lokum er greinin skorin alveg
sundur. Plantan er „vanin af
brjósti".
Þetta mun hafa verið nokkuð
algeng aðferð, áður en fólk gat
fengið plöntur í gróðrarstöðvum.
Og hún hafði auðvitað mikla
kosti, ef um úrvalstré var að
ræða.
Höfundi er kunnugt um eitt til-
felli af fjölgun reyniviðar með
kurlgræðslu (=græðlingum):
SKÓGRÆKTARRITiÐ 2002
29