Skógræktarritið - 15.05.2002, Blaðsíða 33

rv<4 • o é
L U •; •' • jX • • Tf) •• •••)• « V •••••• • V • í f L J • /•• jft
T\ fe /r Jé • y
y i// ' 13
Reynir Sorbus aucuparia
27. mynd. Fundarstaðir reyniviðar á íslandi, skráðir hjá Náttúrufræðistofnun íslands
á Akureyri. Þeir eru 217 talsins.
reyniviðurinn varinn fyrir búfé.
Helgi Hallgrímsson (munnleg
heimild) telur, að frá slfkum stöð-
um hafi hann breiðst út víða, að
því marki, sem við sjáum f dag.
Notkun í smíðisgripi
I nágrannalöndunum, Norður-
löndum og Skotlandi, var viður-
inn mikið notaður í sjálfsþurftar-
búskap fyrri tíma f ýmiss konar
verkfæri, einkanlega sköft á verk-
færi. Hann var líka afbragðs elds-
neyti (sami þéttleiki og hjá eik). í
fylkjunum Mæri og Raumsdal í
Noregi er reyniviður 5% af
rúmtaki laufskógarins, en 2% f
Noregi öllum (Borset 1985), sem
leiðir af sjálfu, hve mikil not hafa
verið af honum á þennan hátt.
Nú til dags er viðurinn mjög
eftirsóttur af fólki, sem fæst við
tréskurð eða föndur. Par njóta
sín ákaflega vel hin skörpu litar-
skil rysju og kjarnaviðar.
Reyniviður á íslandi
Tvær stuttar lýsingar frá lokum
19. aldar
Sæmundur Eyjólfsson (1894)
skrifar: „Reynirinn hefir vaxið
best þeirra trjátegunda, er hér
hefir verið reynt að rækta, enda
vaxa hér nokkur reynitré villt á
einstökum stöðum. Einna mest
hefi ég séð af reyni í Ásbyrgi og í
skóginum á Hreðavatni og Lax-
fossi f Borgarfirði."
Þorvaldur Thoroddsen (1911)
hefir aðeins þessi fáu orð um út-
breiðslu reyniviðar almennt:
>.. .Hann vex víða um land, en
myndar hvergi skóga, trén og
hríslurnar eru oftast einstakar
eða fáar saman innan um
birkikjarr eða þá einstakar í urð-
um og gljúfrum." Skrifar síðan
um nokkrar frægar hríslur í görð-
um og úthaga.
Núverandi útbreiðsla reyni-
viðar á íslandi
Náttúrufræðistofnun íslands á
Akureyri heldur skrá um þekkta
fundarstaði reyniviðar, eins og
sagt var frá hér í upphafi. Þeir
eru settir á kortið á 27. mynd.
Þar sést, að Vestfirðir, Miðnorð-
urland og Miðausturland geyma
langflesta fundarstaði.
Reyniviðurinn finnst oftast f
kjarr- eða skóglendi birkis eða í
klettum, skriðum og hraunum,
þar sem búfé hefir ekki komist að
honum. Þegar farið er um land-
ið, sýnist mest af honum á Vest-
fjörðum. Einkanlega í Austur-
Barðastrandarsýslu, hvergi þétt-
ari en í austurhlíð Mjóafjarðar,
sem er lítill fjörður inn úr Kerl-
ingarfirði. Ástæðan kann að vera
sú, að hann rfs þar víða upp úr
lágvöxnu birkikjarri, sem er víð-
áttumikið á Vestfjörðum (fjórð-
ungur af birkilandi landsins er
þar). Hávöxnustu birkiskógarnir
eru f Suður-Þingeyjarsýslu og á
Fljótsdalshéraði og þar ber lítið á
reyniviðnum tilsýndar.
Hér skal minnt á umsögn Sæ-
mundar Eyjólfssonar um Hreða-
vatns- og Laxfosssvæðið. Enn er
reyniviður algengur þar, eins og
Birgir Hauksson, skógarvörður á
Hreðavatni (munnleg heimild)
skýrir frá nýlega: „Að sunnan
mörk Litlaskarðs og Laxfoss, að
norðan mörk Hreðavatns og
Brekku. Um 8 km ræma í loftlínu.
En mest er í sprungum í hraun-
inu við Hreðavatn, mjög þétt af
litlum plöntum. Menn sóttu
þangað smáplöntur í garða fyrr-
um. T.d. er reynirinn við bæinn á
Hreðavatni þaðan. Þórður Krist-
jánsson gróðursetti hann".
Helgi Hallgrímsson (2000)
skrifar svo almenna lýsingu á út-
breiðslu reyniviðar í Þingeyjar-
þingi:
„Reynir er nokkuð tíður í skóg-
um í Suður-Þingeyjarsýslu, t.d. á
Flateyjardal, í Ljósavatnsskarði,
Aðaldalshrauni og Mývatnssveit,
en fágætur í Fnjóskadalsskógum.
í Kelduhverfi og Öxarfirði er hann
einnig tfður, einkum í (ökulsár-
gljúfrum."
Víkjum loks að útbreiðslunni á
Fljótsdalshéraði.
Helgi Hallgrímsson (1999) telur
upp tugi staða, þar sem tré finn-
ast. Hér er enginn kostur að lýsa
því nánar.
Langmest finnst nú af reyniviði
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2002
31