Skógræktarritið - 15.10.2014, Page 17

SKÓGRÆKTARRITIÐ 2014 15
1964. Sævar Guðmundsson tók við búi af móður sinni
árið 1964 og bjó með Sólveigu Guðmundsdóttur konu
sinni til 1994. Arnarholt er ekki í ábúð en núverandi
eigendur jarðarinnar hafa skipulagt frístundabyggð
á henni. Hjónin Laufey B. Hannesdóttir og Gísli Karel
Halldórsson hafa lögheimili í Arnarholti.
Gróðursetningin
Nú eru 105 ár síðan trén voru gróðursett. Þau komu
líklegast úr gróðrarstöðinni við Rauðavatn í Reykja-
vík. Á starfsárum stöðvarinnar, 1901 til 1914, voru
gerðar tilraunir með fjölda erlendra trjáplantna, s.s.
síberíulerki, evrópulerki og fjallafuru2. Trén hafa verið
stungin upp úr beði sem smáplöntur og pakkað í
striga með mosa við ræturnar til að halda að þeim
raka. Nokkrar plöntur hafa verið hafðar í hverju búnti.
Til Arnarholts hafa þær að öllum líkindum komið
með skipi frá Reykjavík í Borgarnes. Ekki voru komnar
brýr á árnar þannig að annað hvort voru þær fluttar á
hestbaki eða á báti upp Hvítá og Norðurá í Arnarholt.
Dýfa þurfti plöntubúntunum í læk öðru hvoru svo
ekki þornaði á þeim. Þangað komnar þurftu þær
sem fyrst að komast í jörð. Til er lýsing á framkvæmd
gróðursetningarinnar eftir Einar Helgason, sem
birtist í mánaðarritinu Frey í desember 1910:
Sigurður sýslumaður Þórðarson víggirti allstóran blett,
sumarið 1909, skammt fyrir norðan túnið. Í þennan
blett gróðursetti hann talsvert af trjám og bætti þar við
í vor sem leið, svo nú eru þar nokkur hundruð trjáplöntur
og bletturinn er á við aðra dagsláttu að stærð. Trén eru
af ýmsum tegundum, reyniviður, birki, barrfellir og fjalla-
fura. Plönturnar eru lífvænlegar, enda skortir þær ekki
umhugsun og aðhlynningu.3
Meira er vitað. Í Hlöðutúni, næsta bæ vestan við
Arnarholt, bjó Brynjólfur Guðbrandsson. Anna dóttir
hans, fædd 1906, var húsfrú á Gilsbakka í Hvítársíðu
þar sem höfundur þessarar greinar var í sveit. Hún
sagði að faðir hennar hefði gróðursett trén í lundinum.
Faðir Önnu var Brynjólfur Guðbrandsson, fæddur 18.
september 1875 á Klafastöðum í Skilmannahreppi.
Hann var lærður búfræðingur frá Bændaskólanum
á Hvanneyri 1901 og bóndi í Hlöðutúni 1908 - 1959.
Fyrsta árið í Hlöðutúni var hann jafnframt ráðsmaður
í Arnarholti hjá Sigurði Þórðarsyni sýslumanni.
Árið 1905 kvæntist Brynjólfur Jónínu Guðrúnu
Jónsdóttur frá Fossi í Grímsnesi. Brynjólfur og Jónína
3. mynd. Brynjólfur Guðbrandsson (1875 – 1959), bóndi í Hlöðutúni og
Jónína Guðrún Jónsdóttir (1875-1960). Mynd: úr einkasafni Brynjólfs
Guðmundssonar
eignuðust sjö börn. Þau hjón keyptu Hlöðutúnsjörð-
ina af Sigurði Þórðarsyni sýslumanni árið 1915. Auk
bústarfa vann Brynjólfur mörg önnur störf. Hann sat
í fyrstu fræðslunefnd Stafholtstungnahrepps, var
kennari í Stafholtstungum, meðhjálpari og í sóknar-
nefnd Stafholtskirkju, var mörg ár í hreppsnefnd og
skattanefnd og gegndi auk þess mörgum öðrum
trúnaðarstörfum1.
Á Hlöðutúnsholtinu var reistur barnaskóli og
þinghús fyrir Stafholtstungnahrepp árið 1913 og var
þar skólahald til 1953. Á búskaparárum Brynjólfs og
Jónínu hvíldi alla tíð á heimilinu mikið álag sem fylgdi
skólanum, vegna umsjónar og þrifa hússins. Eins
dvöldu alla vetur á Hlöðutúnsheimilinu eins mörg
börn og frekast var hægt að koma fyrir.
Eins og fram kom hér á undan var Brynjólfur lærður
búfræðingur og hefur verið réttur maður í verkið að
gróðursetja trjáplönturnar.