Skógræktarritið - 15.10.2014, Blaðsíða 32

SKÓGRÆKTARRITIÐ 201430
næsta fylki fyrir sunnan Sogn- og Fjarðafylki, hófst
ferðin á stuttri heimsókn um þann forna höfuðstað.
Stutt yfirlit um land og skóg
Jarðsaga Noregs er ákaflega merkileg og spannar alla
jarðsöguna. Noregur hefur því að geyma flestar þær
bergtegundir sem finna má í heiminum nema þær
sem finnast á virkum eldfjallasvæðum en síðast var
eldvirkni á Óslóarsvæðinu á Perm-tímabilinu (fyrir
280-225 milljón árum). Tvisvar í jarðsögunni hafa
Noregur og Grænland náð saman og hinir miklu fjall-
garðar Noregs eru hluti af kaledónískum fellingafjöllum
sem ná frá Skotlandi (gamla nafnið á Skotlandi var
Kaledónía) og norður til Svalbarða. Grjótharðar
umbreyttar bergtegundir eins og granít og gneis eru
nokkuð algengar en fágætari umbreytt bergtegund
er fylkisbergtegundin eklógít (eklogitt). Hún er frekar
fágæt en hana má finna á nokkrum stöðum, aðallega
í Nordfjord innanverðum. Storkubergið amfíbólít
kemur fyrir eins og djúpbergtegundin anorþósít
(anortositt). Harðpressuð setlög eins og völuberg
(konglomerat) og flöguberg (skiffer) eru einnig nokkuð
algeng. Harka og efnainnihald bergtegunda hafa
eins og gefur að skilja mikil áhrif á jarðvegsmyndun
og eðli jarðvegs og þar af leiðandi á skóginn og þær
tegundir sem þar vaxa. Bestur er jarðvegurinn þó
jafnan þar sem ísinn skildi eftir jökulruðninga eða
þar sem land hefur risið úr sæ. Landslag í Sogni og
Fjörðum er stórbrotið með sínum vogskornu fjörðum
allra lengda en Sognarfjörðurinn er dýpsti (lengsti,
um 207 km) fjörður í heimi ef frá er talið Scoresby-
sund sem oftast er þakið ís. Há og hvöss fjöllin rísa úr
sæ en undirlendi og aðdragandi upprisu þverhníptra
fjallanna er víðast hvar afar takmarkað. Út með
ströndinni er úrkomubelti sem bætir upp takmörkuð
jarðvegsgæði fyrir skóginn en lengra inn til landsins
ber skógurinn meiri svip af meginlandsskógi og ríki
skógarfurunnar styrkist.
Sogn og Fjarðafylki er um 18.623 km2 og íbúafjöld-
inn um 110 þúsund og telst stöðugur.
Í Noregi er nýtanlegur skógur (produktiv skogareal)
skilgreindur þannig að krónuþekja sé að lágmarki
10% af yfirborði lands og að framleiðslugeta bolviðs
sé yfir 1 m3 á hektara/ári. Slíkur skógur þekur um
2.550 km2 af Sogn og Fjarðarfylki eða um 14% af
heildarflatarmáli. Þar af er laufskógur ríkjandi á 54%,
fura á 32% og greni á 14% af flatarmáli nýtanlegra
skóga. Náttúrulega hefur greni þó aðeins náð tak-
markaðri útbreiðslu innst í Sogni en mest af greninu
hefur verið gróðursett. Ilmbirki er aðaltegund lauf-
skóganna en gráelri er einnig talsvert algengt, sem
og rauðölur og heggur. Á góðum vaxtarstöðum inn
til landsins má finna eðallaufskóga með aski, álmi,
rauðelri og hengibjörk.
Standandi bolviðarmagn í laufskógunum er 11
milljónir m3 en 10 milljónir m3 af greni og 9 milljónir
m3 af furu. Árlegur heildarviðarvöxtur er 0,8 milljónir
m3 en sjálfbær viðartekja talin vera við ríflega 0,7
milljónir m3. Árlega eru höggnir um 350 þúsund m3,
langmest greni en um 20 þúsund m3 af furu. Greni-
skógræktin hefur því skilað mikilli framleiðniaukningu
í skógunum á mælikvarða viðarvaxtar og efnislegrar
verðmætasköpunar.
Ferðasaga
Laugardagur 30.08
Eftir tíðindalausa liðlega tveggja tíma flugferð tók
Björgvin vel á móti okkur. Eftir viðkomu á Thon Hotel
Bryggen sem er við Hákonarhöllina og gömlu
bryggjuna (Bryggen) var dagurinn frjáls, hvort sem
var til að anda að sér borgarblænum, skoða tré og
byggingar eða kíkja í búðir og veitingahús. Sumir
tóku toglestina upp til Fløyen en þaðan er einstakt
útsýni yfir borgina og borgarskógurinn býður upp á
góðar gönguleiðir, áningarstaði, fjölbreytileika í
trjátegundavali og gömul og tignarleg tré. Skógurinn
flokkast sem „Bergen Naturpark“ og þar er Skógræktar-
félagið í Bergen (Bergens skog- og træplantningssel-
skap) í forsvari.
Sunnudagur 31.08
Á sunnudagsmorgninum tók á móti okkur Bernt -
Håvard Öyen, afkastamikill skógvísindamaður og nú
forstjóri Bryggen og vararæðismaður Íslands, auk
þess að vera stjórnarmaður í Skógræktarfélagi Hörða-
lands. Leiddi hann hópinn um gömlu bryggjuna sem
er líkt og Þingvellir á heimsminjaskrá Sameinuðu
þjóðanna sem menningarminjar. Sögu bryggjunnar
má rekja um 1000 ár aftur í tímann en í valdatíð Ólafs
kyrra um 1070 fær Björgvin hlutverk höfuðstaðar á
vesturströnd Noregs og staðurinn verður biskups-
setur. Síðar flyst konungsvaldið frá Niðarósi til
Björgvinjar sem verður þar með höfuðstaður Noregs
og um tíma Íslands. Á valdatíma Hákonar V Magnús-
sonar Háleggs (1299-1319) flyst konungsvaldið
frá Björgvin til Ósló. En mikilvægi Björgvinjar sem
miðstöðvar verslunar og viðskipta og samskipta yfir
hafið hafði vaxið. Bærinn var um tíma fjölmennasta
borg Norður-Evrópu. Fiskur frá vesturströndinni og
Norður-Noregi var fluttur út í gegnum Björgvin en