Skógræktarritið - 15.10.2014, Blaðsíða 55

SKÓGRÆKTARRITIÐ 2014 53
Akureyrarskóflurnar eru enn í notkun á nokkrum
stöðum við gróðursetningu á stærri plöntum.
Nýir tímar í gróðursetningu 1980–2014
Ný tækni í uppeldi skógarplantna ruddi sér til rúms
eftir 1980. Framleiðsla hófst á fjölpotta- eða bakka-
plöntum og hugvitsmenn þróuðu búnað sem gerði
gróðursetninguna léttari. Til sögunar komu gróður-
setningastafir og innflutt erlend tæki sem hafa
gengið undir heitinu „geispur“. Með nýjum og léttari
tækjum urðu afköst við gróðursetningar meiri.
Algengasta gerð af gróðursetningastaf, eins og
sjá má á 8. mynd, var framleidd hjá Léttitækni á
Hofsósi. Stafurinn var úr ¾ tommu ryðfríu stáli með
gúmmíhaldi og ástigi sem hægt var að nota sem
hakablað ef nauðsynlegt var að flekkja af gróður á
útplöntunarstað. Þessi stafur bjó yfir þeim kosti, að
með einföldum hætti var hægt að skipta um stærð á
stungurörum (kónum) sem mynduðu holu fyrir plönt-
una, ef breyta þurfti um plöntugerð. Með tilkomu
þessa áhalds fóru afköst við gróðursetningu upp
undir 1000 plöntur á dag við bestu aðstæður.
Á 9. mynd má sjá gróðursetningastaf sem framleiddur
var af Skógræktarfélagi Eyfirðinga um 1985 og var
notaður víða um land. Við þær breytingar sem urðu
í framleiðslu skógarplantna frá berrótarplöntum til
bakkaplantna um 1985 komu fram nokkrar gerðir af
innlendum gróðursetningastöfum. Gróðursetninga-
stafnum fylgdu þrjár stærðir af stungurörum, fyrir 67
gata, 40 gata og 35 gata bakkaplöntur. Þessi stafur er
enn í notkun og hefur reynst vel. Hann er gerður úr ½
tommu járnröri með hakablaði sem einnig mátti nýta
sem fótstig þegar hola fyrir plöntuna var gerð.
7. mynd.
Akureyrarbjúgskófla.
8. mynd.
Gróðursetningastafur.
9. mynd.
Gróðursetningastafur.
10. mynd.
Geispur.
Heimildir
Flensborg, C. E. 2007. Islands Skovsag, 1901–1916. Landbúnaðar-
ráðuneytið, Reykjavík.
Jón Dalmann Ármannsson. 2000. Gróðrarstöðin í Kjarna. Í: (Bjarni E.
Guðleifsson ritstj.) Ásýnd Eyjafjarðar. Ásprent, Akureyri. Bls. 102.
Ljósmyndir: Pétur Halldórsson og Hallgrímur Indriðason.
Á 10. mynd má sjá tvær gerðir af „geispum“ sem fluttar
eru inn frá Finnlandi. Eftir að auknum fjármunum var
varið til skógræktar með tilkomu Landshlutaverkefna
í skógrækt um 1998 reyndist nauðsynlegt að finna
aðferð til að auka afköst við gróðursetningu. Í þeim
tilgangi voru fluttar inn nokkrar gerðir af „geispum“,
aðallega frá Finnlandi og Svíþjóð. Við notkun þeirra
urðu gróðursetningar léttari og afköst meiri. Þetta
gróðursetningatæki er núna það algengasta hér á
landi. Dæmi er um að afköst við gróðursetningu með
tækinu hafi farið yfir 2000 plöntur á dag.
Á 11. mynd má sjá tvær kanadískar gróðursetninga-
skóflur. Þessi gerð gróðursetningatækja er ekki
algeng en þau komu til landsins með kanadísku
gróðursetningafólki sem var hér á landi um tíma.
Skóflurnar eru um 80–90 cm á hæð, blöðin eru beitt
og ætluð til gróðursetninga í erfiðu land. Blað stærri
skóflunnar er gert úr krómstáli og heldur það bitinu
vel. Skóflurnar hafa sérstaklega verið notaðar við
gróðursetningar í skriður og mela.
Höfundur greinarinnar vill gjarnan safna sem flestum
upplýsingum um verkfæri og aðferðir við gróðursetn-
ingu. Því eru allar upplýsingar um efnið vel þegnar
(hallgrimur@skogur.is).
Höfundur: HALLGRÍMUR INDRIÐASON
11. mynd.
Kanadískar gróðursetningaskóflur.